Οκταέδρα ιερά κτίσματα και βαπτιστήρια

Το οκτάρι ως αριθμός γίνεται οκτάστερο ως απεικόνιση στο επίπεδο και στην αρχιτεκτονική αποκτά κτίσμα γύρω από την περιφέρειά του οκτάπλευρου  και μετατρέπετε  σε οκτάγωνο κτίσμα. 

Στην αρχαία Ελλάδα τώρα, αν ξεκινήσουμε από το κέντρο του Παρθενώνα και ενώσουμε κάποια σημεία, όπως το Θησείο, την Πνύκα, τη βάση του Φιλοπάππου και το κέντρο του ναού του Ολυμπίου Διός, θα σχηματιστεί ένα οκτάγωνο, του οποίου η κάθε γωνία θα είναι ακριβώς ίση με το μήκος του Παρθενώνα επί επτά.

Αργότερα συνήθως τα ιερά κτίρια, εκκλησίες και τζαμιά έχουν ως κάτοψη και σχέδιο το οκτάγωνο και το οκτάπλευρο και μάλιστα σε περιβόλους εκτός των εκκλησιών πολλές φορές βρίσκονται και οκτάπλευρα  βαπτιστήρια.

 

Μερικά παραδείγματα : Στο Ισλάμ, ας πούμε, λέγεται ότι οκτώ άγγελοι φέρουν το θρόνο του Θεού. Πολλά τζαμιά έχουν ένα σχέδιο με βάση τον αριθμό 8, συμπεριλαμβανομένης και του τζαμιού της Αλ-Ακσά καθώς και το θόλο του  βράχου, που βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ - στην υποτιθέμενη περιοχή όπου λέγετε ότι βρισκόταν ο ναός του Σολομώντα. 

Στην Ισπανία και την χώρα των Βάσκων για παράδειγμα, η Εκκλησία του Νοσοκομείου Αγίου Βλάσιου,  έχει θόλο αποτελούμενο από οκτώ μέρη, καθώς επίσης και ο καθεδρικός ναός της Άγιας Μαρίας Ste-Croix Sainte-Marie Oloron, στην Γαλλία. Λέγεται δε ότι τα κτίρια αυτά βρίσκονται υπό την επιρροή ισλαμικής αρχιτεκτονικής.

 

Οι Ναΐτες χτίζουν επίσης οκταγωνικές εκκλησίες. Πηγές αναφέρουν ότι ίσως ήταν εμπνευσμένα από το Θόλο του Βράχου, που πίστευαν ότι το σχέδιο συνάδει με εκείνο του ναού του Σολομώντα.

 

-Η ιδανική πόλη του Φιλάρετου ( Filarete)

Ο Antonio Di Pietro Averlino επίσης γνωστός κι ως «Averulino», γνωστό και ως Filarete- από το ελληνικό Φιλάρετος –  φτιάχνει κατά την Αναγέννηση, τα σχέδια της ιδανικής πόλης του βασισμένος στο  οκτάγωνο. Θεωρεί ότι το σχήμα του σταυρού των οκτώ σημείων δίνετε ως το ιδανικό σχέδιο της  πόλης Sforzinda- μιας πόλης που την ονειρεύτηκε ο Francesco Sforza, τότε Δούκας του Μιλάνου. Μια πόλη που η βασική διάταξη της αποτελείται από ένα αστέρι οκτώ σημείων, που δημιουργήθηκε από υπέρθεση δύο τετράγωνων, έτσι ώστε όλες οι γωνίες να έχουν ίση απόσταση. 

 

Αυτό το σχήμα στη συνέχεια βρίσκεται χαραγμένο μέσα σε μια τέλεια κυκλική τάφρο. Αυτό το σχήμα είναι εικονογραφικό και πιθανώς συνδέεται με το ενδιαφέρον του Φιλάρετου  στη μαγεία και την αστρολογία. Συνεπής στις έννοιες του δέκατου πέμπτου αιώνα, σχετικά με το προστατευτική δύναμη της γεωμετρίας και την κρίσιμη σημασία της αστρολογίας, ο Φιλάρετος παρέχει, εκτός από συμβουλές σχετικά με τα υλικά, την κατασκευή, και τις οχυρώσεις, και σημειώσεις σχετικά με το πώς μπορούν να εξευμενίσουν και να επιφέρουν την ουράνια αρμονία μέσα στην πόλη Sforzinda.

  -Φρούρια του Vauban στην Γαλλία, με την επωνυμία Οχυρώσεις του Βωμπάν αναφέρεται μια σειρά από δώδεκα ομάδες οχυρών κτισμάτων και τοποθεσιών, τις οποίες δημιούργησε ο Γάλλος στρατιωτικός μηχανικός του Λουδοβίκου 14ου Σεμπαστιέν Βωμπάν (Sébastien Le Prestre de Vauban, 1633-1707) περιμετρικά κατά μήκος των δυτικών, βορείων και ανατολικών ορίων της Γαλλίας. Η σειρά περιλαμβάνει μικρές πόλεις που κτίστηκαν εξ αρχής από τον Βωμπάν, οχυρά, περιαστικά τείχη με προμαχώνες και πύργους με προμαχώνες. Περιλαμβάνονται επίσης φρούρια επί ορεινών περιοχών, παραθαλάσσια φρούρια, μια ορεινή θέση πυροβολικού και δύο ορεινές θέσεις επικοινωνιών. Η σειρά θεωρείται ως το αποκορύφωμα των οχυρωματικών κατασκευών και είναι τυπική της στρατιωτικής αρχιτεκτονικής της Δύσης.

Επίσης, σημειώστε ότι για τον Βωμπάν  τα Οκτάγωνα κτίσματα ήταν μια από τις πιο επιτυχημένες μορφές  των οχυρών τα όποια επιτρέπεται να προσφέρουν μέγιστη καλυψη αλλα και την ελάχιστη δυνατή επαφή στα εχθρικά πυρά.

 

Στο χριστιανισμό τώρα το Άστρο της Βηθλεέμ που καθοδήγησε τους Μάγους, εμφανίζεται  συνήθως ως οκτάκτινο αστέρι στην ιερή τέχνη. Ως εκ τούτου, γίνεται το σύμβολο της λύτρωσης και της Γεννήσεως του Χριστού φέρνει στους ανθρώπους.

 

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην τράπουλα ταρώ η κάρτα με το νούμερο 17 δείχνει το αστέρι στην κορυφή του κεφαλιού ενός νεαρού κοριτσιού, άλλοτε δε παρουσιάζει  αστρολόγο σοφό άνδρα που εξερευνά  τ΄ αστέρια.

Μερικές φορές, το οκτάκτινο  αστέρι αντιπροσωπεύει τον ένδοξο και αναστημένο Χριστό.

 

Τ’ οκτακτινο αστέρι σχετίζεται επίσης με το χριστιανικό συμβολισμό του αριθμού οκτώ: έτσι, για τους Πατέρες, μετά τις επτά ημέρες της δημιουργίας, υπήρχε μια όγδοη ημέρα που συμβόλιζε την κρίση και την επιστροφή του Χριστού στο τέλος του χρόνο. Στο πλαίσιο αυτό, το 8 συμβολίζει το μελλοντικό πεπρωμένο της ανθρωπότητας.   

 Αξίζει επίσης να σημειωθεί, σε αυτό το πνεύμα, οι κολυμβήθρες είναι συχνά οκταγωνικές,  συμβολίζουν τη γέννηση του "νέου Αδάμ"

Η οκταγωνική δομή  γενικότερα  έχει μια σημαντική συμβολική σημασία έτσι όπως φτάνει στις μέρες μας, το οκτάγωνο συμβολίζει τις έξι ημέρες της δημιουργίας, την έβδομη της ανάπαυσης και την 8η μέρα, της αναγέννησης μέσα από το μυστήριο της Βάπτισης.

Πχ. Βαπτιστήριο της Φλωρεντίας μιας και είναι επίκαιρο λόγω του Νταν Μπράουν και του Ιnferno.  

Battistero di San Giovanni, Firenze είναι ναός, τύπου βασιλικής και βρίσκεται ανάμεσα από την πλατεία Duomo και την πλατεία San Giovanni, στη Φλωρεντία της Ιταλίας. Χτίστηκε μεταξύ του 1059 και 1128 και είναι ένα από τα παλαιότερα κτίρια της πόλης. Κατά τον Μεσαίωνα, πίστευαν ότι ήταν ένας ναός αφιερωμένος στον Άρη, το οποίο στη συνέχεια μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία αφιερωμένη στον Ιωάννη τον Βαπτιστή γύρω από περίπου 310.

 Η υπόθεση αυτή δεν έχει επιβεβαιωθεί ιστορικά, αλλά είναι βέβαιο ότι το "Bel San Giovanni», όπως την αποκάλεσε ο Δάντης στην Κόλαση, είναι πολύ αγαπητός στις καρδιές των Φλωρεντίνων. Ο Άγιος Ιωάννης είναι ο πολιούχος της πόλης -εορτάζεται στις 24 Ιουνίου.


Έχει οκτάγωνο σχήμα, είναι Ρομανικού ρυθμού με Φλωρεντιανό στυλ και είναι από τα λίγα δείγματα Ρομανικού ρυθμού στην Ιταλία. Σχεδιάστηκε έτσι ώστε να αποτελεί τη γήινη εικόνα μιας υψηλότερης, θεϊκής πραγματικότητας, για αυτό και διακατέχεται από απόλυτες, ευθείες γραμμές. Το κτίριο έχει μια χαρακτηριστική οκταγωνικό διάταξη, και είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο για την μεγαλοπρέπεια των τριών σκαλιστών χάλκινων πυλών του που βρίσκονται τοποθετημένες σύμφωνα με τα σημεία του ορίζοντα, ενώ τα γλυπτά που τις στολίζουν αφηγούνται την ιστορία της ανθρωπότητας και της λύτρωσης.
Η κεντρική πόρτα έχει σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη, ενώ η νότια πόρτα αφηγείται την ιστορία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, ενώ τέλος, η βόρεια πόρτα αφηγείται την ιστορία του Χριστού. Ονομάζονται Πύλες του Παραδείσου από τον  Michelangelo, που εκστασιάστηκε μόλις τις είδε, και από τότε έτσι τις γνωρίζουν όλοι. 

Το Βαπτιστήριο έχει ένα συμπαγές οκταγωνικό σχήμα που κρύβει ένα πολύ παλιό συμβολική αναφορά: το οκτάγωνο στην πρώιμη χριστιανική παράδοση είναι η όγδοη μέρα, όταν ο Χριστός αναστήθηκε και άρχισε να ζει για πάντα. Αυτή είναι μια σαφής αναφορά στην ιεροτελεστία του βαπτίσματος.
Το όμορφο εσωτερικό του Βαπτιστήριο είναι ένα σεντούκι του θησαυρού των συμβόλων και των μυστηρίων.

Παρακάτω μπορείτε να δείτε και το ελληνικό βαπτιστήριο, στο σημείο του Ιορδάνη ποταμού,  που λέγεται ότι βαπτίσθηκε ο Ιησούς.

Θά υπενθυμίσω τέλος, τό οκταδικό σύμβολον των πρώτων Χριστιανών στις ρωμαϊκές κατακόμβες που από την εποχής του Κωνσταντίνου έγινε τό Λάβαρον καί τέλος τό Χρίσμα τής Χριστιανοσύνης  (σχημ. 8) !!!

συνεχίζεται...

Δίνος δε βασιλεύει...

Galenus Med., In Hippocratis de victu acutorum commentaria iv
Kühn volume 15, page 804, line 4

 Ὅταν ἡ κεφαλὴ περιφέρεσθαι φαντάζηται, <δῖνος3> ὀνομάζεται τὸ
πάθος, ὅταν δὲ καὶ σκοτώδης ἡ ὄψις ἅμα τῷδε φαίνηται, ‘σκοτόδινος’ καλεῖται καὶ γίνεται διὰ κίνησιν ἄτακτον φυσώδους πνεύματος ἢ κατὰ τὴν κεφαλὴν ἔχοντος τοπικὴν γένεσιν ἢ κάτωθεν ἀναφερομένου.

Ενώ ο Γαληνός ονομάζει δίνο το πάθος και την σκοτοδίνη ή στην σκοτώδη όψη που προκαλείτε από την άτακτη κίνηση ζωηρού πνεύματος – πνοής, ψυχής …Η ψυχή θεωρούμε ότι είναι αθάνατη αλλά χωρίς την πίστη της οποιαδήποτε  θρησκείας μπορεί, καθείς,  να οδηγηθεί στην Άβυσσο…Η ψυχή είναι οντότητα πνευματική προϋπάρχουσα πριν της εισόδου της στο σώμα και εξακολουθούσα να ζεί και μετά του θανάτου, ως τμήμα της κοσμικής ψυχής(anima mundi) τη θεωρούν  δε οι Στωικοί, ως απόσπασμα του έμψυχου κόσμου…

Άλλη σημασία της λέξεως δίνος είναι ο τόρνος, ένα εργαλείο των ξυλουργών που χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα, αλλά μας είναι γνωστό με διαφορετικές ονομασίες. Ο τόρνος  γνωστός  ήδη από  την  Ομηρική   εποχή   καθώς  ο   Όμηρος  αναφέρει τον Οδυσσέα να στρογγυλεύει ή αν θέλετε να χαράσσει κύκλο για να φτιάξει το κοίλον της σχεδία του βλέπε : Homerus Epic., Odyssea Book 5, line 249

…ὅσσον τίς τ' ἔδαφος νηὸς τορνώσεται ἀνὴρ

φορτίδος εὐρείης, εὖ εἰδὼς τεκτοσυνάων,

τόσσον ἐπ' εὐρεῖαν σχεδίην ποιήσατ' Ὀδυσσεύς. 

Η λέξη τόρνος   είχε  την   έννοια  του   σημερινού  διαβήτη  ή κοινώς  κομπάσο. Με την ευρύτερη του έννοια όμως είναι ένας κυκλικά   περιστρεφόμενος τορνευτικός  τροχός. Μέσω  του   τόρνου κατασκεύαζαν   στερεά   εκ   περιστροφής  σώματα  αλλά   και  επίπεδα, κυκλικά σχήματα, με  τον  διαβήτη.

Aelius Herodianus et Pseudo-Herodianus Gramm., Rhet., De figuris (= Περὶ σχημάτων)
Part+volume 3,2, page 847, line 8
      Γ 391 <δῖνος:> ὁ τόρνος…

Ο τόρνος, ακόμα και σήμερα, η μηχανή που χρησιμοποιείται για τη μορφοποίηση ενός κομματιού (μετάλλου, ξύλου, άλλων υλικών) με τη σύσφιξή του σε συσκευή συγκράτησης και με την περιστροφή του κάτω από ισχύ κατάλληλου εργαλείου κοπής για περιστροφή, διάτρηση, διαμόρφωση πρόσοψης, κατασκευή σπειρώματος κλπ.

Aelius Herodianus et Pseudo-Herodianus Gramm., Rhet., Partitiones (= Ἐπιμερισμοί) [Sp.?] (e codd. Paris. 2543 + 2570) Page 20, line 6

· Διόνυσος, ὄνομα θεοῦ Ἑλληνικοῦ· διθύραμβος, ὁ Διόνυσος·

δῖνος, ἡ συστροφή· δινῶ, ῥῆμα, τὸ στρέφω· Δίνα, ὄνομα κύριον·

ΔΙΟΝΥΣΟΣ = 1004 = ΔΙΟΣ ΝΟΥΣ = ΒΙΟΜΑΓΝΗΤΙΣΜΟΣ = ΔΙΟΣ ΒΟΥΛΗΣΙ = ΦΑΕΝΝΟΣ ΑΙΘΗΡ = ΧΑΙΟΣ ΕΛΛΗΝ (Χάϊος = γνήσιος, αλήθινός )

ΔΙΟΝΥΣΟΙΣ = 1014 = ΚΙΝΗΤΙΚΟΝ ΣΠΕΡΜΑΝ = ΚΟΣΜΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ = ΚΥΚΛΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΣ = ΣΦΡΑΓΙΣ = ΠΝΕΥΜΑ + ΥΛΗ

Κάποιοι ενδεικτικοί λεξάριθμοι …για περισσότερες σκέψεις

Orion Gramm., Etymologicum
Alphabetic letter delta, page 44, line 2

<Δινατή>· περιφερὴς, ἐοικυῖα ἀδίνῳ, ὅ ἐστι τόρνῳ
δῖνος δὲ ὁ τόρνος, παρὰ τὸ δονεῖσθαι καὶ κολοῦσθαι.

Theognostus Gramm., Canones sive De orthographia
Section 353, line 3
· δῖνος ἡ συστροφή

Pseudo-Zonaras Lexicogr., Lexicon
Alphabetic letter delta, page 510, line 9
<Δῖνος>. ἡ συστροφὴ, ἡ περιφέρεια, ὁ τόρνος.

Pseudo-Zonaras Lexicogr., Lexicon
Alphabetic letter delta, page 520, line 22

 καὶ δῖνος εἶδος ὀρχήσεως, καὶ εἶδος ποτηρίου,  παρὰ τὸ δινοῦσθαι. . λέγεται δὲ καὶ ἀρσενικῶς ὁ δῖνος. καὶ δίνη τὰ ῥεύματα καὶ ἡ συστροφή.   

Anonymi Lexeis Rhetoricae, Ῥητορικαὶ λέξεις
Entry 136, line 1

<δῖνος>: συστροφὴ ἀνέμου
<κλόνος>: συστροφή (το κούνημα, η σφοδρή κίνηση, ο αναβρασμός, η διαλευση, ο ορυμαγδός, η οχλοβοή, ο σάλος, ο σαματάς )

Joannes Philoponus Phil., De vocabulis quae diversum significatum exhibent secundum differentiam accentus
Recensio a, alphabetic letter delta, entry 10, line 1

<δῖνος>· τὸ ποτήριον καὶ ἡ ὄρχησις προπερισπᾶται,

Joannes Philoponus Phil., De vocabulis quae diversum significatum exhibent secundum differentiam accentus
Recensio e, alphabetic letter delta, entry 9, line 1

<δίνη>· ἡ συστροφή,
<δῖνος>· ἡ συστροφὴ τοῦ ἀέρος καὶ ἀγγεῖον τι,

Photius Lexicogr., Scr. Eccl., Theol., Lexicon (Α – Δ)
Alphabetic letter delta, entry 615, line 1

<Δῖναι>· αἱ τῶν ὑδάτων συστροφαί.

<Δῖνος>· σχῆμα χορικόν.

<Δινήεντος>· δίνας ἔχοντος, συστροφὰς ὕδατος περιφερεῖς τινας πεποιημένας.

<Δινήσας>· στρέψας.

<Δίνης>· συστροφῆς ὑδάτων.

Eustathius Philol., Scr. Eccl., Commentarii ad Homeri Odysseam
Volume 1, page 351, line 29

Τὸ δὲ δίνεον ἐκτείνει τὴν ἄρχουσαν καθὰ καὶ ὁ δῖνος ἤτοι ὁ τόρνος. δὶς

δὲ διὰ τὸ καίριον ἡ λέξις ἐνταῦθα κεῖται τοῦ δινεῖν. ὅτι δέ ποτε ταυτὸν δῖνος καὶ ῥόμβος καὶ κῶνος, δηλοῖ ὁ γράψας. ῥόμβος, ἐστὶ κῶνος. δῖνος. ὡς δὲ καὶ κατὰ τρίτην συζυγίαν ἐστὶ δινῶ δινώσω, ἡ δινωτὴ δηλοῖ ἀσπίς

Άλλες ερμηνείες του ως ρόμβος ή ρύμβος, ρόπτρον  δηλ. ο ρυθμός που παράγεται από το χτύπημα κροτάλων ή τυμπάνου αλλά και  κώνος. Ο ρόμβος ή ρύμβος είναι 'ργανο που χρησιμοποιείται σε τελετές των Κο-ρυμβα-ντων, σε τελετές της Μεγάλης Μητέρας Θεάς καθώς και σε τελετές του Διονύσου και των Βακχών. 

 http://www.youtube.com/watch?v=NvNR9Xo8z3M&feature=player_embedded

  

Strabo Geogr., Geographica Book 10, chapter 3

Μάρτυρες δ' οἱ ποιηταὶ τῶν τοιούτων ὑπονοιῶν·

ὅ τε γὰρ Πίνδαρος ἐν τῷ διθυράμβῳ οὗ ἡ ἀρχή “πρὶν

“μὲν εἷρπε σχοινοτένεια τ' ἀοιδὰ διθυράμβων,” μνη-  

σθεὶς τῶν περὶ τὸν Διόνυσον ὕμνων τῶν τε παλαιῶν

καὶ τῶν ὕστερον, μεταβὰς ἀπὸ τούτων φησί “σοὶ μὲν

“κατάρχειν, μᾶτερ μεγάλα, πάρα ῥόμβοι κυμβάλων,

“ἐν δὲ κεχλάδειν κρόταλ', αἰθομένα τε δᾲς ὑπὸ ξαν-

θαῖσι πεύκαις,” τὴν κοινωνίαν τῶν περὶ τὸν Διόνυ-

σον ἀποδειχθέντων νομίμων παρὰ τοῖς Ἕλλησι καὶ τῶν

παρὰ τοῖς Φρυξὶ περὶ τὴν μητέρα τῶν θεῶν συνοικειῶν ἀλλήλοις. (Περί της Ρέας / Σεμιράμιδος

  

Ο πρώτος Διόνυσος Ζαγρεύς παίζει με τα παιχνίδια του πριν τον διαμελίσουν οι Τιτάνες, ανάμεσα σ΄ αυτά είναι και ο κώνος, ο ρόμβος, ο στρόβιλος-σβούρα,  έναν αστράγαλος, χρυσά μήλα, και ένας καθρέφτης 

 Clemens Alexandrinus Theol., Protrepticus
Chapter 2, section 17, subsection 2, line 7

ὃν εἰσέτι παῖδα ὄντα ἐνόπλῳ κινήσει περιχο-

ρευόντων Κουρήτων, δόλῳ δὲ ὑποδύντων Τιτάνων, ἀπατή-

σαντες παιδαριώδεσιν ἀθύρμασιν, οὗτοι δὴ οἱ Τιτᾶνες

διέσπασαν, ἔτι νηπίαχον ὄντα, ὡς ὁ τῆς Τελετῆς ποιητὴς

Ὀρφεύς φησιν ὁ Θρᾴκιος·

  κῶνος καὶ ῥόμβος καὶ παίγνια καμπεσίγυια,

  μῆλά τε χρύσεα καλὰ παρ' Ἑσπερίδων λιγυφώνων.  

 Καὶ τῆσδε ὑμῖν τῆς τελετῆς τὰ ἀχρεῖα σύμβολα οὐκ

ἀχρεῖον εἰς κατάγνωσιν παραθέσθαι· ἀστράγαλος, σφαῖρα,

στρόβιλος, μῆλα, ῥόμβος, ἔσοπτρον, πόκος. Ἀθηνᾶ μὲν οὖν

τὴν καρδίαν τοῦ Διονύσου ὑφελομένη Παλλὰς ἐκ τοῦ πάλλειν

τὴν καρδίαν προσηγορεύθη·  (Λικνίτου,θυμίαμα μάνναν )

Titi Flaui Clementis Alexandrini opera omnia, Τόμος 4 ,Reinhold Klotz

Hesychius Lexicogr., Lexicon (Α – Ο)
Alphabetic letter gamma, entry 726, line 1

<γνόφεον>· μέλαν

*<γνόφος>· συννέφεια. δῖνος. ἄνεμος. vgAS ἀχλύς s σκοτομηνία καμφθῆναι

<ῥόμβος>· ψόφος. στρόφος. ἦχος. δῖνος. κῶνος.

<ῥόμβῳ>· περιφορᾷ, κινήσει

<ῥυμβονᾶν>· διασκορπίζειν
<ῥύμβος>· δῖνος
<ῥύμη>· ὁρμή
Etymologicum Gudianum, Etymologicum Gudianum (ἀάλιον – ζειαί)
Alphabetic entry delta, page 366, line 1

 {Φωτίου} <Δῖναι> <Jo. Damasc. Canon. iamb. 2, 59>· ποταμῶν εἰσιν τὰ

μεσώτατα, ἔνθα τὸ ῥόθιον τοῦ ποταμοῦ ἐκ τῶν μερῶν εἰς μέσον συνα-

γόμενον σταχυωδῶς ὡς ἀπὸ τῆς περιδινήσεως δῖνα ἢ δίνη κέκληται.

 <Δίνειν>· εἰς τὸ Δενδίλλων.  

 <Δίνη> καὶ <Δῖνος>· εἰς τὸ Εὐδίνητον καὶ Ἰλιγγιῶ.

 <Δινῶ> <Γ 378>· ἐκ τοῦ δίνη.

 <Δινωτοῖσι> <Γ 391>· πεποικιλμένοις, τετορνευμένοις. ἡ εὐθεῖα

δινωτόν· δινωτός τὸ ἀρσενικόν. ἐκ τοῦ δινῶ, τοῦτο ἐκ τοῦ δῖνος· 

Etymologicum Gudianum, Etymologicum Gudianum (ἀάλιον – ζειαί)
Alphabetic entry delta, page 366, line 1

 {Φωτίου} <Δῖναι> <Jo. Damasc. Canon. iamb. 2, 59>· ποταμῶν εἰσιν τὰ

μεσώτατα, ἔνθα τὸ ῥόθιον τοῦ ποταμοῦ ἐκ τῶν μερῶν εἰς μέσον συνα-

γόμενον σταχυωδῶς ὡς ἀπὸ τῆς περιδινήσεως δῖνα ἢ δίνη κέκληται.

 <Δίνειν>· εἰς τὸ Δενδίλλων.  

 <Δίνη> καὶ <Δῖνος>· εἰς τὸ Εὐδίνητον καὶ Ἰλιγγιῶ.

 <Δινῶ> <Γ 378>· ἐκ τοῦ δίνη.

 <Δινωτοῖσι> <Γ 391>· πεποικιλμένοις, τετορνευμένοις. ἡ εὐθεῖα

δινωτόν· δινωτός τὸ ἀρσενικόν. ἐκ τοῦ δινῶ, τοῦτο ἐκ τοῦ δῖνος· 

Etymologicum Gudianum, Additamenta in Etymologicum Gudianum (ἀάλιον – ζειαί) (e codd. Vat. Barber. gr. 70 [olim Barber. I 70] + Pari Alphabetic entry delta, page 366, line 20
 <Δῖνος>· σημαίνει εʹ <τὸ> δῖνος· ὁ ποταμὸς καὶ εἶδος ὀρχήσεως καὶ ποτηρίου καὶ ὁ τόρνος καὶ τὸ ἔντερον.

Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum
Kallierges page 339, line 12

 Ἔστιν ἡ δίνη, ὃ σημαίνει τὴν συστροφήν· καὶ τὸ οὐδέτερον, τὸ
δῖνος, τοῦ δίνους, τοῖς δίνεσι· καὶ κατὰ μεταπλασμὸν, δίνοισιν.

Scholia In Aristophanem, Scholia in nubes (scholia vetera)
Argumentum-dramatis personae-scholion sch nub, verse 380a, line 1

αἰθέριος δῖνος> E: καὶ τοῦτο ἐθρυλεῖτο παρὰ τοῖς φυσικοῖς. E

<αἰθέριος δῖνος> R: ἡ περιδίνησις ἡ αἰθερία. RVE ταῦτα δὲ ἐκ

τῶν ἀναξαγορείων λαμβάνει. VE

δῖνος] συστροφή. EM  

<ἀλλ' ἀντ' αὐτοῦ> E <Δῖνος> EM: ἐγγύθεν ἔλαβεν ἀπὸ τοῦ Διός, ὥσπερ

εἰ ἔλεγε μὴ βασιλεύειν τὸν Δία, ἀλλὰ Δῖνον. οὐχ ὅτι τὴν δίνησιν ὑποβάλλων

ἐκ τούτου <“Δῖνος”> εἶπεν, ἀλλὰ E κεραμεοῦν ἐστι βαθὺ ποτήριον, ὃ καλεῖται

δῖνος. τὸ γὰρ γελοῖον ἐκ τούτου εἰς τὴν τοῦ Δῖνος παρείληφε διάνοιαν. EM

τὸ <“φημὶ”> πρὸς τὰς Νεφέλας. RVE...

 

<θαυμασίως ἥσθην θεοῖς:> τοῦ δανειστοῦ ἐν τῷ ἐπομνύειν εἰπόντος·

μὰ τὸν Δία τὸν μέγαν καὶ τοὺς θεούς, ὁ Στρεψιάδης ὡς μαθὼν ἐκ Σωκράτους μὴ εἶναι Δία, ἀλλὰ τὸν Δῖνον αἴτιον κεραυνοῦ καὶ βροντῆς ἀνακαγχάζει διάτορον. καὶ τοῦ δανειστοῦ ὡς κομιδῇ ἀμαθεστάτου καὶ ἀνουστάτου καταγελῶν οἰομένου Δία καὶ τοὺς λοιποὺς εἶναι θεοὺς καὶ ὀμνῦντος αὐτούς φησι· <“θαυμασίως”·> λείπει τὸ “ὤμοσας”. εἶτα <“ἥσθην θεοῖς”,> ἤτοι ηὐφράνθην ἐπὶ τοῖς σοι ὀμωμοσμένοις θεοῖς ἀνοήτως, ὦ ἀναίσθητε ἀγοραῖε καὶ βαναυσότατε.  

εἶτα πάλιν· καὶ ὁ Ζεὺς ὀμνύμενος γελοῖός ἐστι τοῖς εἰδόσιν, ὅτι Ζεὺς οὐκ

ἔστι, Δῖνος δὲ βασιλεύει. δηλονότι καὶ σὺ γελοῖος·

Scholia In Aristophanem, Commentarium in nubes (scholia recentiora Tzetzae)
Argumentum-dramatis personae-scholion sch nub, verse-column 1468, line 5

 ὁ Ζεὺς γὰρ πολλοῖς τιμᾶται ὀνόμασιν ἄλλοις, καὶ μυρία δὲ ὀνόματα ἕτερα πρὸς τὰς
παρακλήσεις ἔχει ὀνόματα, πατρῷος, ὁμόγνιος, φίλιος καὶ τὰ ὅμοια. Δῖνος καὶ τἄλλα σαφῆ· 

Suda, Lexicon
Alphabetic letter delta, entry 1132, line 2

<Δῖνος:> ἡ περιδίνησις ἡ αἰθερία, ἡ συστροφή. Ἀριστοφάνης

Νεφέλαις· ἀλλ' αἰθέριος δῖνος. οἱ δέ, ὅτι κεραμεοῦν ἐστιν ἀγγεῖον·

τουτέστι βαθὺ ποτήριον, ὃ καλεῖται δῖνος. δῖνόν φησιν Ἀριστοφάνης καὶ τὰς νεφέλας θεούς.

Thomas Magister Philol., Ecloga nominum et verborum Atticorum
Alphabetic letter delta, page 100, line 11

<Δῖνος> ἡ κύκλῳ στροφὴ, ἀφ' οὗ καὶ τὸ κύκλῳ στρεφόμενον σῶ-
μα δῖνος, οἷον ὁ οὐρανός.

Thomas Magister Philol., Ecloga nominum et verborum Atticorum
Alphabetic letter delta, page 100, line 13

                                καὶ τὸ κυκλικὸν μέντοι σῶμα,
οὐ μὴν [δὲ] καὶ στρεφόμενον κύκλῳ, δῖνος λέγεται διὰ
τὸ κυκλοτερῆ ὡσαύτως εἶναι πάντα τὰ στρεφόμενα κύκλῳ.

συνεχίζετε ...