ἄναξ Διὸς υἱὸς Ἀπόλλων

Στον Ομηρικό ύμνο προς τον Πύθειο Απόλλωνα θα δούμε την σύνδεση με τους Μινωϊτες Κρήτες που θα ιερουργήσουν για πρώτη φορά στον ναό των Δελφών, φερμένοι από τον ίδιο τον Απόλλωνα στον ιερό τόπο. 

Οι Δελφοί φαίνεται να είναι πρώτος σταθμός μετοικεσίας, και η ανεύρεση του Μαντείου από προσωπικότητα κρητικής προέλευσης ερμηνεύεται ως μαρτυρία εποικισμού των Δελφών από Κρήτες

Στον Ομηρικό ύμνο λέγεται ότι μια ομάδα ενθουσιωδών Κρητών επιβιβάστηκε από την Κνωσσό σε ένα πλοίο για να μεταφέρει στους Δελφούς τη λατρεία του Απόλλωνα. Σχετικά ο ύμνος μάς πληροφορεί: Το μαντείο των Δελφών ιδρύθηκε από τον Απόλλωνα, το πρώτο στον κόσμο που φανέρωνε στους ανθρώπους την αλάθευτη βουλή του Δία. Την απόφαση πήρε ο Απόλλων από την πρώτη μέρα που γεννήθηκε. Σαν το έστησε, έσπευσε προς αναζήτηση των ανθρώπων που θα το φρόντιζαν. Τώρα ο θεός έπρεπε να νοιαστεί να βρει τους ιερείς που θα έβαζε να τον υπηρετούν στις θυσίες και να φανερώνουν κάτω από την ιερή δάφνη τα προφητικά του λόγια στους προσκυνητές. Καθώς αγνάντευε από τα ύψη του Παρνασσού και η ματιά του, σαν θεός που ήταν, αγκάλιαζε όλες τις ελληνικές θάλασσες, είδε ένα καράβι που αρμένιζε στο Κρητικό πέλαγος. Ερχόταν από την Κνωσσό, τη μεγάλη πολιτεία του Μίνωα, και ήταν ναυλωμένο από εμπόρους που ταξίδευαν για την Πύλο της Τριφυλίας, να πουλήσουν και να αγοράσουν. Ο Θεός δεν αργεί να πάρει την απόφασή του. Αυτοί οι Κρητικοί θα γίνονταν οι πρώτοι ιερείς των Δελφών. Τρέχει, λοιπόν, και βρίσκεται κοντά στο καράβι, μεταμορφώνεται σε πελώριο δελφίνι, δίνει έναν πήδο και ξαπλώνει φαρδύς πλατύς στο κατάστρωμα. Έτσι, γι' αλλού κίνησαν και αλλού, στον κόλπο της Κρίσας, βγήκαν, σύμφωνα με τις βουλές του Απόλλωνα. Κρήτες, λοιπόν, οι πρώτοι ιερείς, που τους πρόσταξε ο θεός μόνο μην το πάρουν πάνω τους όπως συνηθίζουν οι άνθρωποι κι αρχίσουν μαλώματα και αδικίες. Γιατί, τους προειδοποίησε, άλλοι θα έρθουν να σας κυβερνήσουν, κι εσείς θ' αναγκαστείτε να σκύψετε το κεφάλι για πάντα μπροστά τους.

Η προειδοποίηση του θεού στους ιερείς, να ακολουθούν πιστά τις εντολές του αλλιώς θα έπαυαν να κυβερνούν το μαντείο, είναι μια μαντεία που πλάστηκε αργότερα για να εξηγήσει ορισμένες ιστορικές αλλαγές. Στα χρόνια του ποιητή, η επιστασία του μαντείου δεν βρισκόταν πια στα χέρια Κρητικών και έπρεπε να βρεθεί ο λόγος της μεταβολής αυτής. Οι Κρητικοί ιερείς το είχαν σιγά-σιγά πάρει πάνω τους και δεν εξυπηρετούσαν πια τους ανθρώπους όπως είχε ορίσει ο Απόλλωνος, γι' αυτό χρειάστηκε να αντικατασταθούν. Αντικατάσταση που, κατά μία ερμηνεία, αποδίδει τον τερματισμό της κυριαρχίας της μινωικής Κρήτης.

 

• ἔνθα ἄναξ τεκμήρατο Φοῖβος Ἀπόλλων 285

νηὸν ποιήσασθαι ἐπήρατον εἶπέ τε μῦθον•

ἐνθάδε δὴ φρονέω τεῦξαι περικαλλέα νηὸν

ἔμμεναι ἀνθρώποις χρηστήριον, οἵ τέ μοι αἰεὶ

ἐνθάδ’ ἀγινήσουσι τεληέσσας ἑκατόμβας,

ἠμὲν ὅσοι Πελοπόννησον πίειραν ἔχουσιν, 290

ἠδ’ ὅσοι Εὐρώπην τε καὶ ἀμφιρύτας κατὰ νήσους,

χρησόμενοι• τοῖσιν δ’ ἄρ’ ἐγὼ νημερτέα βουλὴν

πᾶσι θεμιστεύοιμι χρέων ἐνὶ πίονι νηῷ.

 

Εκεί ο αφέντης Φοίβος έκρινε πως ταιριάζει

να χτίσει ποθητό ναό κι αυτά τα λόγια είπε:

«Εδώ πανέμορφο ναό στοχάζομαι να χτίσω

να γίνει για τους ανθρώπους χώρος χρησμών

 να φέρνουν θυσίες αψεγάδιαστες πολλών βοδιών

για μένα όσοι στην Πελοπόννησο την εύφορη διαμένουν,

 όσοι στα θαλασσόβρεχτα νησιά και στην Ευρώπη,

για να παίρνουν καλούς χρησμούς• γι’ αυτούς

χρησμοδοτώντας

μέσα στον πλούσιο ναό θα λέω θεών σκέψεις».

 

Ὣς φάτο καί σφιν θάρσος ἐνὶ στήθεσσιν ἔθηκε.

τὸν καὶ ἀμειβόμενος Κρητῶν ἀγὸς ἀντίον ηὔδα•

ξεῖν’, ἐπεὶ οὐ μὲν γάρ τι καταθνητοῖσι ἔοικας,

οὐ δέμας οὐδὲ φυήν, ἀλλ’ ἀθανάτοισι θεοῖσιν, 465

οὖλέ τε καὶ μέγα χαῖρε, θεοὶ δέ τοι ὄλβια δοῖεν.

καί μοι τοῦτ’ ἀγόρευσον ἐτήτυμον ὄφρ’ εὖ εἰδῶ•

τίς δῆμος; τίς γαῖα; τίνες βροτοὶ ἐγγεγάασιν;

ἄλλῃ γὰρ φρονέοντες ἐπεπλέομεν μέγα λαῖτμα

ἐς Πύλον ἐκ Κρήτης, ἔνθεν γένος εὐχόμεθ’ εἶναι• 470

νῦν δ’ ὧδε ξὺν νηὶ κατήλθομεν οὔ τι ἑκόντες

νόστου ἱέμενοι ἄλλην ὁδὸν ἄλλα κέλευθα•

ἀλλά τις ἀθανάτων δεῦρ’ ἤγαγεν οὐκ ἐθέλοντας.

Τοὺς δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη ἑκάεργος Ἀπόλλων•

ξεῖνοι, τοὶ Κνωσὸν πολυδένδρεον ἀμφενεμεσθε 475

τὸ πρίν, ἀτὰρ νῦν οὐκ ἔθ’ ὑπότροποι αὖτις ἔσεσθε

ἔς τε πόλιν ἐρατὴν καὶ δώματα καλὰ ἕκαστος

ἔς τε φίλας ἀλόχους, ἀλλ’ ἐνθάδε πίονα νηὸν

ἕξετ’ ἐμὸν πολλοῖσι τετιμένον ἀνθρώποισιν•

εἰμὶ δ’ ἐγὼ Διὸς υἱός, Ἀπόλλων δ’ εὔχομαι εἶναι, 480

ὑμέας δ’ ἤγαγον ἐνθάδ’ ὑπὲρ μέγα λαῖτμα θαλάσσης

οὔ τι κακὰ φρονέων, ἀλλ’ ἐνθάδε πίονα νηὸν

ἕξετ’ ἐμὸν πᾶσιν μάλα τίμιον ἀνθρώποισι,

βουλάς τ’ ἀθανάτων εἰδήσετε, τῶν ἰότητι

αἰεὶ τιμήσεσθε διαμπερὲς ἤματα πάντα. 485

ἀλλ’ ἄγεθ’ ὡς ἂν ἐγὼ εἴπω πείθεσθε τάχιστα•

ἱστία μὲν πρῶτον κάθετον λύσαντε βοείας,

νῆα δ’ ἔπειτα θοὴν ἀν’ ἐπ’ ἠπείρου ἐρύσασθε,

ἐκ δὲ κτήμαθ’ ἕλεσθε καὶ ἔντεα νηὸς ἐίσης,

καὶ βωμὸν ποιήσατ’ ἐπὶ ῥηγμῖνι θαλάσσης, 490

πῦρ ἐπικαίοντες ἐπί τ’ ἄλφιτα λευκὰ θύοντες•

εὔχεσθαι δὴ ἔπειτα παριστάμενοι περὶ βωμόν.

ὡς μὲν ἐγὼ τὸ πρῶτον ἐν ἠεροειδέϊ πόντῳ

εἰδόμενος δελφῖνι θοῆς ἐπὶ νηὸς ὄρουσα,

ὣς ἐμοὶ εὔχεσθαι Δελφινίῳ• αὐτὰρ ὁ βωμὸς 495

αὐτὸς δέλφιος καὶ ἐπόψιος ἔσσεται αἰεί.

δειπνῆσαί τ’ ἄρ’ ἔπειτα θοῇ παρὰ νηῒ μελαίνῃ,

καὶ σπεῖσαι μακάρεσσι θεοῖς οἳ Ὄλυμπον ἔχουσιν.

αὐτὰρ ἐπὴν σίτοιο μελίφρονος ἐξ ἔρον ἧσθε,

ἔρχεσθαί θ’ ἅμ’ ἐμοὶ καὶ ἰηπαιήον’ ἀείδειν 500

εἰς ὅ κε χῶρον ἵκησθον, ἵν’ ἕξετε πίονα νηόν.

Ὣς ἔφαθ’• οἱ δ’ ἄρα τοῦ μάλα μὲν κλύον ἠδ’ ἐπίθοντο.

ἱστία μὲν πρῶτον κάθεσαν, λῦσαν δὲ βοείας,

ἱστὸν δ’ ἱστοδόκῃ πέλασαν προτόνοισιν ὑφέντες,

ἐκ δὲ καὶ αὐτοὶ βαῖνον ἐπὶ ῥηγμῖνι θαλάσσης, 505

ἐκ δ’ ἁλὸς ἤπειρον δὲ θοὴν ἀνὰ νῆ’ ἐρύσαντο

ὑψοῦ ἐπὶ ψαμάθοις, ὑπὸ δ’ ἕρματα μακρὰ τάνυσσαν,

καὶ βωμὸν ποίησαν ἐπὶ ῥηγμῖνι θαλάσσης•

πῦρ δ’ ἐπικαίοντες ἐπί τ’ ἄλφιτα λευκὰ θύοντες

εὔχονθ’ ὡς ἐκέλευε παριστάμενοι περὶ βωμόν. 510

δόρπον ἔπειθ’ εἵλοντο θοῇ παρὰ νηῒ μελαίνῃ,

καὶ σπεῖσαν μακάρεσσι θεοῖς οἳ Ὄλυμπον ἔχουσιν.

αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἕντο

βάν ῥ’ ἴμεν• ἦρχε δ’ ἄρα σφιν ἄναξ Διὸς υἱὸς Ἀπόλλων

φόρμιγγ’ ἐν χείρεσσιν ἔχων ἐρατὸν κιθαρίζων 515

καλὰ καὶ ὕψι βιβάς• οἱ δὲ ῥήσσοντες ἕποντο

Κρῆτες πρὸς Πυθὼ καὶ ἰηπαιήον’ ἄειδον,

οἷοί τε Κρητῶν παιήονες οἷσί τε Μοῦσα

ἐν στήθεσσιν ἔθηκε θεὰ μελίγηρυν ἀοιδήν.

ἄκμητοι δὲ λόφον προσέβαν ποσίν, αἶψα δ’ ἵκοντο 520

Παρνησὸν καὶ χῶρον ἐπήρατον ἔνθ’ ἄρ’ ἔμελλεν

οἰκήσειν πολλοῖσι τετιμένοι ἀνθρώποισι•

δεῖξε δ’ ἄγων ἄδυτον ζάθεον καὶ πίονα νηόν.

τῶν δ’ ὠρίνετο θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι φίλοισι•

τὸν καὶ ἀνειρόμενος Κρητῶν ἀγὸς ἀντίον ηὔδα• 525

ὦ ἄν’ ἐπεὶ δὴ τῆλε φίλων καὶ πατρίδος αἴης

ἤγαγες• οὕτω που τῷ σῷ φίλον ἔπλετο θυμῷ•

πῶς καὶ νῦν βιόμεσθα; τό σε φράζεσθαι ἄνωγμεν.

οὔτε τρυγηφόρος ἥδε γ’ ἐπήρατος οὔτ’ εὐλείμων,

ὥς τ’ ἀπό τ’ εὖ ζώειν καὶ ἅμ’ ἀνθρώποισιν ὀπηδεῖν. 530

Τοὺς δ’ ἐπιμειδήσας προσέφη Διὸς υἱὸς Ἀπόλλων•

νήπιοι ἄνθρωποι δυστλήμονες οἳ μελεδῶνας

βούλεσθ’ ἀργαλέους τε πόνους καὶ στείνεα θυμῷ•

ῥηΐδιον ἔπος ὔμμ’ ἐρέω καὶ ἐπὶ φρεσὶ θήσω.

δεξιτερῇ μάλ’ ἕκαστος ἔχων ἐν χειρὶ μάχαιραν 535

σφάζειν αἰεὶ μῆλα• τὰ δ’ ἄφθονα πάντα παρέσται,

ὅσσα τ’ ἐμοί κ’ ἀγάγωσι περικλυτὰ φῦλ’ ἀνθρώπων•

νηὸν δὲ προφύλαχθε, δέδεχθε δὲ φῦλ’ ἀνθρώπων

ἐνθάδ’ ἀγειρομένων καὶ ἐμὴν ἰθύν τε μάλιστα

ἠέ τι τηΰσιον ἔπος ἔσσεται ἠέ τι ἔργον, 540

ὕβρις θ’, ἣ θέμις ἐστὶ καταθνητῶν ἀνθρώπων,

ἄλλοι ἔπειθ’ ὑμῖν σημάντορες ἄνδρες ἔσονται,

τῶν ὑπ’ ἀναγκαίῃ δεδμήσεσθ’ ἤματα πάντα.

εἴρηταί τοι πάντα, σὺ δὲ φρεσὶ σῇσι φύλαξαι.

 Καὶ σὺ μὲν οὕτω χαῖρε Διὸς καὶ Λητοῦς υἱέ• 545

αὐτὰρ ἐγὼ καὶ σεῖο καὶ ἄλλης μνήσομ’ ἀοιδῆς.

---

«Ξένοι, ποιοι είστε; Από πού αρμενίζετε δρόμους υγρούς;

Για εμπόριο ή άσκοπα τριγυρνάτε όπως ληστές

στη θάλασσα μέσα περιπλανιούνται

ριψοκινδυνεύοντας και κάνοντας κακό σ' άλλους;

Τι κάθεστε λυπημένοι και δε βγήκατε έξω,

δε βγάλατε τα σύνεργα του μαύρου σας του πλοίου;

Αλλ’ είναι σωστό γι’ ανθρώπους δραστήριους εκείνο,

όταν φτάσουν σε μια στεριά τη θάλασσα περνώντας

 χορτασμένοι την κούραση να λαχταρούν αμέσως

το νόστιμο το φαγητό βαθιά μες στην ψυχή τους».

Έτσι μίλησε και θάρρος τους έβαλε στα στήθη.

Τότε ο αρχηγός των Κρητών του είπε απαντώντας:

«Ξένε, που διόλου δε μοιάζεις με τους θνητούς ανθρώπους

στο σώμα, στην κορμοστασιά, αλλά με αθανάτους,

γεια και χαρά, ευτυχία οι θεοί ας σου δίνουν.

Και πες μου αυτό ειλικρινά, για να το καλοξέρω.

Ποιος λαός; Ποια γη; Ποιοι θνητοί μένουν σ’ αυτόν τον τόπο;

 Την απέραντη θάλασσα σχίζαμε μ’ άλλες σκέψεις,

 για Πύλο από την Κρήτη, πατρίδα μας που είναι-

αθέλητά μας ήρθαμε τώρα εδώ με πλοίο-

 θέλαμε να γυρίσουμε απ’ άλλα μονοπάτια και δρόμους,

μα κάποιος θεός μας έφερε εδώ πέρα».

Ο μακρορίχτης Απόλλωνας του είπε απαντώντας:

 «Ξένοι, όσοι πριν μένατε στην Κνωσό με τα δέντρα

τα πολλά, δε θα έχετε γυρισμό από εδώ και πέρα

στην πόλη την αγαπητή, στο σπίτι του ο καθένας,

 στις γυναίκες σας, αλλ’ εδώ τον πλούσιο ναό μου

θα έχετε, που έχει τιμή από πολλούς ανθρώπους.

Είμαι του Δία γιος, Φοίβος καυχιέμαι ότι είμαι-

σας οδήγησα ως εδώ απ’ τα κύματα πάνω

χωρίς κακές σκέψεις- εδώ τον πλούσιο ναό μου

θα έχετε, που έχει τιμή από πολλούς ανθρώπους

-θα ξέρετε βουλές θεών και με τη θέλησή τους

μα θα σας τιμούν οι άνθρωποι σε όλη τη ζωή σας.

Όμως ελάτε, όπως θα πω, και γρήγορα πεισθείτε.

Πρώτα του πλοίου τα πανιά λύστε και κατεβάστε.

έπειτα σύρτε στη στεριά το γρήγορο σας πλοίο,

ξάρτια βγάλτε από το πλοίο το καλοζυγισμένο

και στην ακτή της θάλασσας βωμό για μένα στήστε-

 σε φωτιά με κριθάλευρα τις προσφορές σας κάντε

και γύρω-γύρω απ’ το βωμό να μου προσευχηθείτε.

'Όπως στη σκοτεινιασμένη θάλασσα εγώ σας

ήρθα στο γρήγορο το πλοίο σας μοιάζοντας με δελφίνι,

σ’ εμένα να προσεύχεστε σαν δελφίνιος να ’μουν-

και ο βωμός δελφίνιος, περίοπτος θα είναι.

Έπειτα δείπνο στρώσετε πλάι στο γοργό το πλοίο,

 χάνετε σπονδή στους θεούς που τον Όλυμπο έχουν.

Όταν φάτε τα νόστιμα τα φαγητά σας,

τότε  μαζί μου ελάτε, ψάλλετε τον ύμνο στον Παιάνα,

ωσότου πια θα φτάσετε στον πλούσιο ναό μου».

Έτσι είπε" αυτοί άκουγαν και δέχονταν το λόγο.

Έλυσαν και κατέβασαν τα πανιά απ’ το πλοίο,

έλυσαν λουριά κι έβαλαν στη θήκη το κατάρτι-

κι οι ίδιοι τότε έβγαιναν στης θάλασσας την άκρη-

απ’ τη θάλασσα στη στεριά το γοργό πλοίο τότε

έσυραν στον άμμο πάνω πια σε μακριές βάσεις

και τότε έχτισαν βωμό στης θάλασσας την άκρη-

στη φωτιά με κριθάλευρα έκαναν τις θυσίες

όπως τους είχε προστάζει στο βωμό γύρω-γύρω.

Έπειτα πήραν το δείπνο πλάι στο μαύρο πλοίο

 κι έκαναν σπονδή στους θεούς τους κάτοχους του Ολύμπου.

Αφού τον πόθο χόρτασαν της πείνας και της δίψας,

κίνησαν- μπροστά τους ήταν ο γιος του Δία Φοίβος

με μια λύρα στα χέρια του όμορφα παίζοντας την

και πηδώντας- οι Κρήτες αυτόν ακολουθούσαν

προς τους Δελφούς- στον Παιάνα ύμνο τους τραγουδούσαν

όπως οι Κρήτες τραγουδούν- στα στήθη τους η Μούσα

η θεότητα έβαλε γλυκύτατο τραγούδι.

Χωρίς να νιώσουν κούραση ανέβηκαν το λόφο-

πήγαν γοργά στον Παρνασσό, σ’ όμορφο τόπο όπου

θα κατοικούσε με τιμές από πολλούς ανθρώπους-

ιερό άδυτο, ναό τους έδειξε με πλούτο.

Ξεσηκωνόταν η ψυχή σ’ αυτών τα στήθη μέσα-

τότε ο ηγέτης των Κρητών του έλεγε ρωτώντας:

«Αφέντη, απ’ τη γη μας και φίλους μακριά μας πήγες.

Αυτό βέβαια ήταν αρεστό βαθιά μες στην ψυχή σου.

Πώς πιο πέρα θα ζήσουμε; Πες μας, παρακαλούμε.

Η όμορφη γη δεν έχει καρπούς, καλά λιβάδια,

Μα να ζούμε καλά, να ’χουμε σχέσεις με τους ανθρώπους».

Χαμογελώντας τους είπε ο γιος του Δία Φοίβος:

«Ανόητοι και δύστυχοι, που να έχετε έγνοιες θέλετε,

κόπους δύσκολους, στεναγμούς στην ψυχή σας.

Εύκολο λόγο θα σας πω, θα βάλω στην ψυχή σας.

Στο δεξί χέρι έχοντας καθένας το μαχαίρι

σφάζετε πάντα πρόβατα- άφθονα θα σας είναι

όσα τα ξακουστά γένη των θνητών θα μου φέρνουν.

Φυλάτε το ναό, γένη δεχθείτε των ανθρώπων

που θα μαζεύονται εδώ, προπάντων το σκοπό μου.

Αν πείτε λόγο άστοχο, αν κάνετε μια πράξη άστοχη,

 μια αλαζονεία, όπως θνητοί το κάνουν,

τότε άλλοι αρχηγοί σας θα είναι στη ζωή σας

και θα σας εξουσιάζουν στη ζωή άθελά σας.

Περι Δελφίνιου Απόλλωνα και δελφινιών εδώ κάποια ενδεικτικά προγενέστερα κείμενα

Πύθωνα τὸν δράκοντα κατετόξευσεν ΙΙ

τίς δ' ἐστὶν ὁ καλούμενος ἱερὸς ἰχθύς;

 Περί των μελισσών και των Κρητών κάποια παλαιότερα κείμενα ενδεικτικά:

Μελισσών βασιλεύς

Περί Ιδαίων δακτύλων

Αδράστεια θυγάτηρ Μελίσσου

 Στον Ομηρικό ύμνο του Ερμού μαθαίνουμε για την παραχώρηση της λύρας στον αδερφό του Απόλλωνα ως είδος συμφιλίωσης και συγνώμης για την κλοπή των γελαδιών του. Ταυτόχρονα όμως, ο Ερμής  ζητά να μάθει την τέχνη της μαντικής, όπως ο ίδιος ο Φοίβος την έχει λάβει ως δώρο από τον πατέρα του τον Δία. Ο Ερμής, στον μεταξύ τους διάλογο, τον ονομάζει μυαλωμένο και μακρορίχτη (εἰρωτᾷς μ' Ἑκάεργε)  και του θυμίζει τα δίκαια και ακριβά δώρα που έχει λάβει από τον πατέρα του όπως και το χάρισμα της μαντείας ή προφητείας. 

Hymni Homerici, In Mercurium

Line 471

φιλεῖ δέ σε μητίετα Ζεὺς

ἐκ πάσης ὁσίης, ἔπορεν δέ τοι ἀγλαὰ δῶρα·

καὶ τιμὰς σὲ δέ φασι δαήμεναι ἐκ Διὸς ὀμφῆς

μαντείας θ' Ἑκάεργε Διὸς πάρα, θέσφατα πάντα·

τῶν νῦν αὐτὸς ἔγωγε † παῖδ' ἀφνειὸν † δεδάηκα.

 

Και λένε πως από χάρισμα του Δια καλοξέρεις

Μαντεύματα, μακρορίχτη, όλες τις μαντοσύνες

Ξέρω κι εγώ πως η πηγή των μαντευμάτων είσαι.

Ότι πολύ επιθυμείς μπορείς και να το ξέρεις.

 Με αφορμή την κουβέντα τους με τον Ερμή ο Απόλλων μας δίνει απλόχερα πληροφορίες για το μαντείο, την μαντική τέχνη του καθώς και τις τρείς προφήτισσες που βρίσκονται στον ναό των Δελφών…εκείνες που της χαρίζει στον Ερμή για να τον πληροφορούν για τα μελλούμενα για να ενημερώνει κι εκείνος με τη σειρά τους ανθρώπους.

Οι τρείς Θρίαι δεν είναι τιποτ΄ άλλο παρά οι ίδιες οι  μέλισσες οι μάντισσες και οι ιέρειες του ιερού ναού του και του χρηστηρίου του.

Με την γύρη να σκεπάζει τα κεφάλια τους, τρέφονται με αγνό μέλι και έχουν γρήγορα φτερά στις πλάτες τους..

 

τῶν ἀγαθῶν ὅσα φημὶ δαήμεναι ἐκ Διὸς ὀμφῆς.

μαντείην δὲ φέριστε διοτρεφὲς ἣν ἐρεείνεις

οὔτε σὲ θέσφατόν ἐστι δαήμεναι οὔτε τιν’ ἄλλον

ἀθανάτων• τὸ γὰρ οἶδε Διὸς νόος• αὐτὰρ ἐγώ γε 535

πιστωθεὶς κατένευσα καὶ ὤμοσα καρτερὸν ὅρκον

μή τινα νόσφιν ἐμεῖο θεῶν αἰειγενετάων

ἄλλον γ’ εἴσεσθαι Ζηνὸς πυκινόφρονα βουλήν.

καὶ σὺ κασίγνητε χρυσόρραπι μή με κέλευε

θέσφατα πιφαύσκειν ὅσα μήδεται εὐρύοπα Ζεύς. 540

ἀνθρώπων δ’ ἄλλον δηλήσομαι, ἄλλον ὀνήσω,

πολλὰ περιτροπέων ἀμεγάρτων φῦλ’ ἀνθρώπων.

καὶ μὲν ἐμῆς ὀμφῆς ἀπονήσεται ὅς τις ἂν ἔλθῃ

φωνῇ τ’ ἠδὲ ποτῇσι τεληέντων οἰωνῶν•

οὗτος ἐμῆς ὀμφῆς ἀπονήσεται οὐδ’ ἀπατήσω. 545

ὃς δέ κε μαψιλόγοισι πιθήσας οἰωνοῖσι

μαντείην ἐθέλῃσι παρὲκ νόον ἐξερεείνειν

ἡμετέρην, νοέειν δὲ θεῶν πλέον αἰὲν ἐόντων,

φήμ’ ἁλίην ὁδὸν εἶσιν, ἐγὼ δέ κε δῶρα δεχοίμην.

ἄλλο δέ τοι ἐρέω Μαίης ἐρικυδέος υἱὲ 550

καὶ Διὸς αἰγιόχοιο, θεῶν ἐριούνιε δαῖμον•

σεμναὶ γὰρ τινες εἰσὶ κασίγνηται γεγαυῖαι

παρθένοι ὠκείῃσιν ἀγαλλόμεναι πτερύγεσσι

τρεῖς• κατὰ δὲ κρατὸς πεπαλαγμέναι ἄλφιτα λευκὰ

οἰκία ναιετάουσιν ὑπὸ πτυχὶ Παρνησοῖο 555

μαντείης ἀπάνευθε διδάσκαλοι, ἣν ἐπὶ βουσὶ

παῖς ἔτ’ ἐὼν μελέτησα• πατὴρ δ’ ἐμὸς οὐκ ἀλέγιζεν.

ἐντεῦθεν δὴ ἔπειτα ποτώμεναι ἄλλοτε ἄλλη

κηρία βόσκονται καὶ τε κραίνουσιν ἕκαστα.

αἱ δ’ ὅτε μὲν θυίωσιν ἐδηδυῖαι μέλι χλωρὸν 560

προφρονέως ἐθέλουσιν ἀληθείην ἀγορεύειν•

ἢν δ’ ἀπονοσφισθῶσι θεῶν ἡδεῖαν ἐδωδὴν

ψεύδονται δὴ ἔπειτα δι’ ἀλλήλων δονέουσαι.

τάς τοι ἔπειτα δίδωμι, σὺ δ’ ἀτρεκέως ἐρεείνων

σὴν αὐτοῦ φρένα τέρπε, καὶ εἰ βροτὸν ἄνδρα δαείῃς, 565

πολλάκι σῆς ὀμφῆς ἐπακούσεται αἴ κε τύχῃσι.

---

 Ωστόσο, διογέννητε, ρωτάς για τη μαντεία-

…αυτό δεν είναι ορισμένο να ξέρεις συ ή άλλος

αθάνατος- αυτό μόνο ο νους του Δία ξέρει.

Αυτό μου εμπιστεύθηκε κι έκανα τρανό όρκο,

 πως κανένας αθάνατος μ’ εξαίρεση εμένα

τη σκέψη τη στοχαστική του Δία δε θα ξέρει.

Συ, χρυσόραβδε αδερφέ, μη θες να φανερώσω

όσα θεϊκά σκέφτεται ο βροντόφωνος Δίας.

Άλλον θα βλάψω απ’ τους θνητούς,

άλλον θα ωφελήσω τριγυρνώντας

γένη πολλά κακόμοιρων ανθρώπων.

Ο λόγος μου θα ωφελεί κάποιον που

θα μου έρθει με των τέλειων οιωνών το πέταγμα,

το λόγο-ο λόγος μου θα ωφελεί, δε θα τον ξεγελάσω.

Αλλ' όποιος δεχτεί οιωνούς που φλυαρούν ασκόπως

και μου ζητεί παράλογα μαντεία να του δώσω,

απ’ τους αιώνιους θεούς και πιο πολλά να ξέρει,

τραβάει δρόμο μάταιο, τα δώρα του θα πάρω.

Και κάτι άλλο θα σου πω, γιε της ξακουστής Μαίας,

του ασπιδοφόρου Δία, θεέ θεών βοήθεια.

Υπάρχουν τρεις σεβάσμιες, αδερφές γεννημένες,

κοπέλες που έχουν χαρά τα γρήγορα φτερά τους•

στην κεφαλή κριθάλευρο πασπαλισμένο έχουν

και στις πτυχές του Παρνασσού κατοικημένες είναι-

τη μαντική διδάσκουν ‘κεί βόσκοντας τις γελάδες

μικρός αυτή μελέτησα- πατέρας δε νοιαζόταν.

Κάθε τόσο από εκεί εδώ και εκεί πετώντας

κερήθρες γεύονται, όλα ρυθμίζουν όσα έχουν.

Όταν πια έχουν έμπνευση τρώγοντας φρέσκο μέλι,

πρόθυμα την αλήθεια να φανερώσουν θέλουν-

αλλ’ αν τη θεϊκή τροφή τη νόστιμη δεν έχουν,

η μια την άλλη σπρώχνει, ψέματα αραδιάζουν.

Αυτές σου δίνω- συ αυτές μ’ ειλικρίνεια ρώτα,

δώσε χαρά στη σκέψη σου- αν κάποιον συ διδάξεις,

θ’ ακούσει το λόγο σου, αν το φέρει η τύχη.

 Οι παραπάνω είπαμε είναι οι τρείς ιέρειες Θρίες. Τα ονόματα που τους αποδίδονται είναι Μέλαινα, Κλεοδώρα (= περίφημη για τα δώρα ή τα χαρίσματά της) και Δάφνις. Τους απέδιδαν και τον χαρακτηρισμό «Σεμναί».

Οι Θριές αγαπούσαν πολύ το μέλι και γι' αυτό όταν πήγαιναν να τις ρωτήσουν τα μελλοντικά γεγονότα τους προσέφεραν τη συγκεκριμένη τροφή των αθανάτων. Με άλλα λόγια, οι Θριές είναι προσωποποιήσεις ιερειών μελισσών, αφού και τα κεφάλια τους περιγράφονται ως λευκά -όπως των μελισσών από τη γύρη, έχουν φτερά και μπορούν να πετούν εδώ και εκεί, και τρέφονται με φρέσκο –γλυκό μέλι – νόστιμη τροφή αγνή και θεϊκή.

 Στον ομηρικό ύμνο συγχέονται και με τις Κωρύκειες Νύμφες των «προφητικών πηγών» του Παρνασσού.

Στο «Λεξικό της Σούδας» υπάρχει ένα σχόλιο ότι «αποκαλούν την τρέλα των ποιητών «θρίασιν».

Θυμίζουμε και την αφήγηση του Πλούταρχου, σύμφωνα με την οποία ήταν ένας Κουρήτης, από εκείνους που γνωρίσαμε στην Κρήτη, ο αιγοβοσκός που ανακάλυψε το Μαντείο, ενώ, κατά τον μέγιστο των λυρικών ποιητών Πίνδαρο, η Πρόμαντις του Απολλώνειου μαντείου ήταν η Μέλισσα Δελφίς. Πρόκειται αναμφισβήτητα για πληροφορίες που επιβεβαιώνουν την εξάρτηση των Δελφών από το νησί του Μίνωος. Το ίδιο και η εκδοχή του δελφικού ιερατείου ότι τον τέταρτο ναό, τον πέτρινο, τον έχτισαν ο Τροφώνιος και ο Αγαμήδης, ονόματα που συναντούμε σε ποικίλες εκδοχές μιας ιστορίας και μας οδηγούν από διαφορετικούς δρόμους στην Κρήτη και τις μέλισσες.

Ο Τροφώνιος και ο Αγαμήδης έχτισαν έναν «θησαυρό» για τον Υριέα. Τα ονόματα Υριεύς και Υρίη κατάγονται από το ϋρον, την κρητική λέξη για την «κυψέλη» ή καλύτερα από το υποκοριστικό της, που εμφανίζεται στο υριατόμος.

 Hesychius Lexicogr., Lexicon (Π – Ω)Alphabetic letter upsilon, entry 809, line 1

 <ὕρον>· σμῆνος.

 Hesychius Lexicogr., Lexicon (Π – Ω)Alphabetic letter upsilon, entry 804, line 1

 <Ὑρία>· πόλις Βοιωτίας

<ὑριατόμος>· ὁ τὰ κηρία τέμνων τῶν μελισσῶν

 Άλλη πόλη με όνομα της ίδιας καταγωγής ήταν η Υρία, που θεμελιώθηκε από τους Κρήτες στην Υαπυγία.

Eustathius Philol., Scr. Eccl., Commentarii ad Homeri Iliadem
Volume 1, page 403, line 20

                               ἔστι δὲ Ὑρία καὶ περὶ Ἰαπυγίαν Καλαβρικὴ πόλις,
Κρητῶν κτίσμα, ἡ λεγομένη καὶ Ὕριον οὐδετέρως, ὡς ἐν τοῖς τοῦ Περιηγητοῦ
δηλοῦται.

 Ο Υριεύς, για τον οποίο χτίστηκε ένας θησαυρός στην Υρία της Βοιωτίας, πρέπει να είχε κάποιους δεσμούς με την Κρήτη και ήταν πιθανόν ένας άλλος Μελισσεύς, όπως ο βασιλιάς της Κρήτης, του οποίου η κόρη Μέλισσα ήταν τροφός του Διός. Μάλιστα, ο λεξικογράφος Ησύχιος παραθέτει το λήμμα Ύρον ως σμήνος (στους Κρήτες) και το λήμμα Υριατόμος ως ο τα κηρία τέμνων των μελισσών.

 

συνεχίζετε…

τί γλυκύτερον μέλιτος, καὶ τί ἰσχυρότερον λέοντος;

Αντίστοιχη περίπτωση που μοιάζει με βουγονία εμφανίζεται και στην ιστορία του Σαμψών στην Παλαιά Διαθήκη στους Κριτές  14,8

Πριν από τη γέννησή του Σαμψών υπάρχει χρησμός όπου: «σίδηρος ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ οὐκ ἀναβήσεται, ὅτι ναζὶρ Θεοῦ ἔσται τὸ παιδάριον ἀπὸ τῆς κοιλίας, καὶ αὐτὸς ἄρξεται σῶσαι τὸν Ἰσραὴλ ἐκ χειρὸς Φυλιστιΐμ»

Δηλαδή ο Σαμψών απαγορεύεται από την γέννησή του ακόμα, να βάλει ψαλίδι στα μαλλιά του, γιατί είναι ένας Ναζιραίος. «Ψαλίδι δεν θα ανεβή εις την κεφαλήν αυτού δια να κόψη την κόμην του, διότι το παιδίον τούτο θα είναι ναζιραίος (αφιερωμένος δηλαδή στον Θεόν) εκ κοιλίας μητρός του. Και αυτός θα κάμη αρχήν του έργου της σωτηρίας και απελευθερώσεως των Ισραηλιτών από την εξουσίαν των Φιλισταίων».

Η σύλληψη του συμβαίνει και αναγγέλλετε από έναν Άγγελο Κυρίου. Έτσι θα γνωρίσει τον ερχομό του η μητέρα αλλά και ο πατέρας του. Ταυτόχρονα στην μητέρα του, θα δωθεί η απαγόρευση, να μην φάει στην ζωή της, οτιδήποτε προέρχεται από τον καρπό του σταφυλιού και να μην πιεί ποτέ της οίνο, ή να φάει οτιδήποτε ακάθαρτο προκύπτει από τον νόμο του Ισραήλ.Η ίδια εντολή ισχύει και για το παιδί που θα φέρει τον κόσμο μέχρι το θάνατό του.

 Κρ. 13,6          Η γυναίκα αυτή εισήλθε κατόπιν στον οίκον της και είπεν στον άνδρα της• “ενας άνθρωπος του Θεού, ο οποίος είχε την εμφάνισιν αγγέλου, συγκλονιστικήν και πολύ φοβεράν, ήλθε προς εμέ. Δεν τον ηρώτησα πόθεν κατάγεται ούτε και ο ίδιος μου εγνωστοποίησε το όνομά του. 

Κρ. 13,7          καὶ εἶπέ μοι· ἰδοὺ σὺ ἐν γαστρὶ ἔχεις καὶ τέξῃ υἱόν· καὶ νῦν μὴ πίῃς οἶνον καὶ μέθυσμα καὶ μὴ φάγῃς πᾶν ἀκάθαρτον, ὅτι Θεοῦ ἅγιον ἔσται τὸ παιδάριον ἀπὸ γαστρὸς ἕως ἡμέρας θανάτου αὐτοῦ.

Κρ. 13,7          Μου είπεν όμως τα εξής• Ιδού συ θα μείνης έγκυος και θα γεννήσης υιόν. Από τώρα και στο εξής μη πίης οίνον η άλλο μεθυστικόν ποτόν ούτε και να φάγης τίποτε από εκείνα, τα οποία ο νόμος του Θεού χαρακτηρίζει ακάθαρτα. Και τούτο διότι το παιδίον αυτό θα είναι αφιερωμένον στον Κυριον εκ κοιλίας μητρός μέχρι της ημέρας του θανάτου του”.

Κρ. 13,14        ἀπὸ παντός, ὃ ἐκπορεύεται ἐξ ἀμπέλου τοῦ οἴνου, οὐ φάγεται καὶ οἶνον καὶ μέθυσμα μὴ πιέτω καὶ πᾶν ἀκάθαρτον μὴ φαγέτω· πάντα ὅσα ἐνετειλάμην αὐτῇ, φυλάξεται. 

Κρ. 13,14        κάθε προϊόν το οποίον παράγεται από άμπελον, με τας σταφυλάς της οποίας γίνεται ο οίνος, δεν θα φάγη• οίνον και μεθυστικά ποτά δεν θα πίη Καθε τι που ο νόμος του Θεού χαρακτηρίζει ακάθαρτον, δεν θα φάγη. Ολα όσα διέταξα αυτήν να φυλάξη, θα τα φυλάξη και το παιδίον”.

Ο Σαμψών ακολουθώντας το δρόμο του, για να συναντήσει μαζί με τους γονείς του την γυναίκα που του έκλεψε την καρδιά, θα έρθει αντιμέτωπος και θα  σκοτώσει άοπλος ένα μικρό λιονταράκι, με μόνο όπλο τα χέρια του, μέσα σ΄ ένα αμπελώνα. Το περιστατικό αυτό θα το διηγηθεί και στους γονείς του. Μετά τον αρραβώνα του και κατά την επιστροφή του στο σπίτι τους λοξοδρομεί και επισκέπτεται το πτώμα του λιονταριού. 

Κρ. 14,8          καὶ ὑπέστρεψε μεθ᾿ ἡμέρας λαβεῖν αὐτὴν καὶ ἐξέκλινεν ἰδεῖν τὸ πτῶμα τοῦ λέοντος, καὶ ἰδοὺ συναγωγὴ μελισσῶν ἐν τῷ στόματι τοῦ λέοντος καὶ μέλι

Καθ' οδόν ελοξοδρόμησε προς την άμπελον, δια να ίδη το πτώμα του λέοντος. Και ιδού ένα σμήνος μελισσών είχε φωληάσει στο στόμα του λέοντος και κηρύθρα με μέλι υπήρχεν εις αυτό.

Κρ. 14,9          καὶ ἐξεῖλεν αὐτὸ εἰς χεῖρας αὐτοῦ καὶ ἐπορεύετο πορευόμενος καὶ ἐσθίων· καὶ ἐπορεύθη πρὸς τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ πρὸς τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ ἔδωκεν αὐτοῖς, καὶ ἔφαγον· καὶ οὐκ ἀνήγγειλεν αὐτοῖς ὅτι ἀπὸ στόματος τοῦ λέοντος ἐξεῖλε τὸ μέλι.

Κρ. 14,9          Επήρε την κηρύθραν του μέλιτος εις τα χέρια του και εβάδιζε τρώγων αυτό. Επέστρεψε προς τον πατέρα και την μητέρα του, έδωκεν εις αυτούς κηρύθραν και έφαγον, αλλά δεν τους ανέφερε ότι αφήρεσε το μέλι από το στόμα του λέοντος. Κατόπιν μετέβη εις την Θαμναθά.

O Σαμψών θα κρύψει την πράξη της κλοπής του μελιού και του ακάθαρτου και μολυσμένου αντικειμένου μέσα στο οποίο το βρήκε. Μια ακάθαρτή και βέβηλη πράξη κατάποσης και βρώσης μελιού με συνενόχους τους ίδιους τους γονείς του. Θ΄ ακολουθήσει και ένας γρίφος στους μπράτιμους και συγγενείς της γυναίκας του στον γάμο του.

Το αίνιγμά του είναι το εξής : καὶ εἶπεν αὐτοῖς· τί βρωτὸν ἐξῆλθεν ἐκ βιβρώσκοντος καὶ ἀπὸ ἰσχυροῦ γλυκύ; καὶ οὐκ ἠδύναντο ἀπαγγεῖλαι τὸ πρόβλημα ἐπί τρεῖς ἡμέρας.

Κρ. 14,14        Ο Σαμψών τους είπεν· “ποίον είναι το βρώσιμον εκείνο που εξήλθεν από κατατρώγοντα, και ποίον το γλυκύ που εξήλθεν από κάποιον ισχυρόν;

Με τα πολλά η σύζυγός του θα του αποσπάσει την λύση την οποία θα μεταφέρει στους συγγενείς της · τί γλυκύτερον μέλιτος, καὶ τί ἰσχυρότερον λέοντος;

Το παραπάνω περιστατικό μπορεί να μοιάζει ως  βουγονία αλλα κατά βάθος η ιστορία του Σαμψών αποτελεί διαφορετική περίπτωση. Μια περίπτωση όπου το μελίσσι έχει εγκατασταθεί στο πτώμα αφού αυτό έχει πια ξεραθεί. Οι μέλισσες το χρησιμοποίησαν απλά ως φωλιά-κερήθρα για να στεγαστεί ένα νέο μελίσσι. Έχω αναφέρει δε, και σε παλιότερα κείμενα ότι οι μέλισσες απεχθάνονται οτιδήποτε βρώμικο και σιχαμερό που σχετίζεται με το αίμα και τη σήψη, όπως τα κουφάρια. 

Geoponica, Geoponica
Book 15, chapter 2, section 24, line 3

- οὐ γὰρ ἂν ἐξ αἵματος κυηθείη ἡ μέλισσα

 Ο μύθος πρέπει να είναι καθαρά συμβολικός και στην ελληνική μυθολογία υπάρχουν αντίστοιχες αναφορές για τον θάνατο του λιονταριού από τον ήρωα με γυμνά χέρια. Οι Φιλισταίοι αποτελούν ένα ελληνικό φύλο και η ιστορία κι  η λεπτομέρεια της δολοφονίας του λιονταριού με τα γυμνά χέρια είναι ευρέως διαδεδομένη στις ελληνικές πηγές. 

 Αυτό μας δείχνει ένα Μυκηναϊκό υπόβαθρο της βιβλικής ιστορίας, ας μην ξεχνούμε και την Πύλη των Λεόντων στις Μυκήνες, την Σφίγγα στην Αίγυπτο κλπ.

 Μπορούμε να συγκρίνουμε την ιστορία του Σαμψών που σκίζει το λιοντάρι με την ιστορία του Ηρακλή και τον πρώτο του άθλο, στον οποίο σκότωσε το Λιοντάρι της Νεμέας με γυμνά χέρια. 

 Το όνομα του Σαμψών σχετίζεται με την λέξη semes, που σημαίνει ήλιος, στα εβραϊκά Simson. Επίσης στα ακκαδικά το samsanu και samas,  δήλωνουν  ηλιακές θεότητες.

Επίσης η ιστορία των Κριτών μοιάζει να αντιγράφει την ιστορία του Ονήσιλου με τις μέλισσες να έχουν δημιουργήσει μελίσσι εντός του κρανίου του.

Herodotus Hist., Historiae
Book 5, section 114, line 7

Τετραμμένου

δὲ τοῦ στρατοπέδου ἄλλοι τε ἔπεσον πολλοὶ καὶ δὴ καὶ

Ὀνήσιλός τε ὁ Χέρσιος, ὅς περ τὴν Κυπρίων ἀπόστασιν

ἔπρηξε, καὶ ὁ Σολίων βασιλεὺς Ἀριστόκυπρος ὁ Φιλο-

κύπρου, Φιλοκύπρου δὲ τούτου τὸν Σόλων ὁ Ἀθηναῖος

ἀπικόμενος ἐς Κύπρον ἐν ἔπεσι αἴνεσε τυράννων μάλιστα.

 Ὀνησίλου μέν νυν Ἀμαθούσιοι, ὅτι σφέας ἐπολιόρκησε,

ἀποταμόντες τὴν κεφαλὴν ἐκόμισαν ἐς Ἀμαθοῦντα καί μιν

ἀνεκρέμασαν ὑπὲρ τῶν πυλέων. Κρεμαμένης δὲ τῆς κεφαλῆς

καὶ ἤδη ἐούσης κοίλης ἐσμὸς μελισσέων ἐσδὺς ἐς αὐτὴν

κηρίων μιν ἐνέπλησε. Τούτου δὲ γενομένου τοιούτου, ἐχρέ-

ωντο γὰρ περὶ αὐτῆς οἱ Ἀμαθούσιοι, ἐμαντεύθη σφι τὴν

μὲν κεφαλὴν κατελόντας θάψαι, Ὀνησίλῳ δὲ θύειν ὡς

ἥρωι ἀνὰ πᾶν ἔτος, καί σφι ποιεῦσι ταῦτα ἄμεινον συνοί-

σεσθαι. Ἀμαθούσιοι μέν νυν ἐποίευν ταῦτα καὶ τὸ μέχρι

ἐμέο.

Καθώς η μάχη εξελισσόταν, ο βασιλιάς του Κουρίου Στασάνωρ λιποτάκτησε και πήγε με το μέρος των Περσών. Αμέσως ακολούθησαν οι Σαλαμίνιοι που συνενώθηκαν με τις περσικές δυνάμεις, οι οποίες υπερτερούσαν πλέον έναντι των Κυπριακών. Ο Ονήσιλος ήταν ένας Κύπριος που ήθελε να πολεμήσει εναντίον των Περσών, ενώ άλλοι ήθελαν να συμμαχήσουν μαζί τους. Οι Κύπριοι άρχισαν να υποχωρούν και πολλοί έπεσαν μαχόμενοι, ανάμεσα τους ήταν και ο Ονήσιλος. Οι Αμαθούσιοι, επειδή ο Ονήσιλος τους είχε πολιορκήσει, του έκοψαν το κεφάλι το μετέφεραν στην Αμαθούντα και το κρέμασαν επιδεικτικά πάνω από τις πύλες. Μέλισσες πήγαν και φώλιασαν στο καύκαλο, και το χρησιμοποίησαν ως κυψέλη και οι Αμαθούσιοι τρομοκρατημένοι ρώτησαν τους Δελφούς. Το Μαντείο πρόσταξε να τιμηθεί ο Ονήσιλος ως Ήρωας, με θυσίες, πάντα ύπήρχε ο φόβος της εκδίκηση των νεκρών.

Ζητώντας χρησμό για αυτό το φαινόμενο, εμαντεύθη σφι την μεν κεφαλήν κατελόντας θάψαι, Ονησίλω δε θύειν ως ήρωι ανά παν έτος, δηλαδή το μαντείο διέταξε να κατεβάσουν το κεφάλι και να το θάψουν, προσφέροντας θυσίες στον Ονήσιλο κάθε χρόνο. Ολοκληρώνοντας, ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι οι Αμαθούσιοι εξακολουθούσαν να τιμούν τον Ονήσιλο μέχρι την εποχή του.

Προκαλεί εντύπωση το παράδειγμα του Ονήσιλου, μέχρι και τις μέρες μας, που στέλνει από τα βάθη της ιστορίας το μήνυμα της επαγρύπνησης, το μήνυμα της αγωνιστικότητας, του προβληματισμού, της ανησυχίας αλλά δεν μπορέσαμε να το συλλάβουμε. Ο Ονήσιλος ως σύμβολο της χαμένης εθνικής ελευθερίας….απόδειξη και το ποίημα του Παντελή Μηχανικού 

Ονήσιλος

Δίπλα μου ήτανε ο Ονήσιλος
βγαλμένος απ’ την ιστορία και το θρύλο
ολοζώντανος.
Αρχιλεβέντης βασιλιάς αυτός
κρατούσε στο χέρι ό,τι του ΄χε απομείνει:
ένα καύκαλο
―το δικό του κρανίο―
γεμάτο μέλισσες.

Δέκα χρόνια έστελλε τις μέλισσές του ο Ονήσιλος
να μας κεντρίσουν
να μας ξυπνήσουν
να μας φέρουν ένα μήνυμα.

Δέκα χιλιάδες μέλισσες έστειλε ο Ονήσιλος
κι όλες ψοφήσανε απάνω στο παχύ μας δέρμα
χωρίς τίποτα να νιώσουμε.
Κι όταν το ποδοβολητό των βαρβάρων
έφτασε στη Σαλαμίνα
φρύαξε ο Ονήσιλος.

Άλλο δεν άντεξε.
Άρπαξε το καύκαλό του
και το θρυμμάτισε απάνω στο κεφάλι μου.
Κ’ έγυρα νεκρός.
Άδοξος, άθλιος,
καταραμένος απ’ τον Ονήσιλο.

Η αντίστοιχη ιστορία του Σαμψών είναι τελείως συμβολική, όπου το Λιοντάρι αποτελεί σύμβολο της φυλής του Ιούδα ή το σύμβολο του  αστερισμού του Λέοντος και την σχέση του με τον Ήλιο-Σαμψών.

Κι ας μην ξεχνούμε και το λιοντάρι της Νεμέας, τον πρώτο άθλο του Ηρακλή. Ο Λέων ως αστερισμός συμβολίζει τον Ιούλιο και θεωρείται έμβλημα του καύσωνα. Οταν ο Ήλιος μπαίνει στον οίκο του Λέοντα, που απεικονίζεται ως ένα ενήλικο, δυνατό αρσενικό λιοντάρι, έχουμε το λεγόμενο «μεσοκαλόκαιρο» όπου η κυριαρχία του Ήλιου βρίσκεται στο ζενίθ της. Οι μέρες είναι ιδιαίτερα ζεστές, τα σπαρτά έχουν πια ωριμάσει και πλησιάζει ο θερισμός. Όπως λοιπόν το αρσενικό λιοντάρι είναι ο «βασιλιάς» όλων των ζώων, έτσι και ο Λέων είναι ο «βασιλιάς» των Ουρανών, εξ’ ου και το όνομα του λαμπρότερου αστεριού του αστερισμού, που ονομάζεται «Regulus» που σημαίνει «βασιλιάς».

   Όντας όμως ο Ήλιος ο πραγματικός βασιλιάς του ουράνιου στερεώματος, ο αστερισμός του Λέοντα συνδέθηκε άμεσα με τον Ήλιο. Την εποχή λοιπόν που ο Ήλιος βρισκόταν στον Οίκο του αστερισμού του Λέοντα, όλες οι αρχαιότερες ηλιακές θρησκείες έσφυζαν από εορτές προς τιμήν του «βασιλιά Ήλιου»

 Στα προηγούμενα κείμενα είδαμε και την σχέση του Αρισταίου με την Κω τα κυνικά καύματα κατά την ανατολή του Κυνός-Σειρίου.

Το λαμπρότερο του αστέρι του Λέοντος  ο Βασιλίσκος το «βασιλικό άστρο» ή Regulus (βασιλιάς/βασιλίσκος) φαίνεται να θεωρείτο ο αρχηγός των τεσσάρων βασιλικών φυλάκων του ουρανού. Ας συνδυάσουμε και την καρδιά του Λέοντα και το Λιοντάρι ως σύμβολο δύναμης και  εξουσίας. Με το ζώο αυτό συνδέθηκαν αρετές οι οποίες έπρεπε να διακρίνουν έναν ηγεμόνα, όπως γενναιότητα, δύναμη και μεγαλοπρέπεια. Για τον λόγο αυτό χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο της βασιλικής εξουσίας και δίδει τους ανάλογους τίτλους του Λεοντόκαρδου σε Βασιλείς, πολεμιστές κλπ

συνεχίζετε …

Τα δάκρυα του θεού Ρα

Οι άγριες ή οικόσιτες μέλισσες (Apis mellifera) εκτιμήθηκαν για το μέλι τους, το κύριο γλυκαντικό για πολλά τρόφιμα. Οι αρχαίες Αιγυπτιακές μέλισσες μπορεί να ήταν περισσότερες επιθετικές από την ιταλική μέλισσα, η οποία έχει γίνει η κυρίαρχη στη σύγχρονη εποχή. 

 Η γεωργική, διατροφική και φαρμακευτική αξία της μέλισσας καθώς το μέλι της ήταν γνωστό  στην Αίγυπτο από την προ-δυναστική περίοδο. Στα προηγούμενα κειμενα έδωσα αναφορές που επιβεβαιώνουν τη σημασία των μελισσών στην αιγυπτιακή μυθολογία, μια μυθολογία που περιέχει αμέτρητες αναφορές στη μέλισσα· συμπεριλαμβανομένης της πεποίθησης ότι οι μέλισσες ήταν τα δάκρυα του θεού Ηλίου ή θεού του Αννού ή της Ηλιούπολης, του θεού που γνωρίζουμε με το όνομα Ρα σε μαγικό πάπυρο υπάρχει η παρακάτω αναφορά :

"Ο Θεός Re έκλαψε και τα δάκρυα από τα μάτια του έπεσαν στο έδαφος και μετατράπηκαν σε μέλισσα. Η μέλισσα έκανε την κηρήθρα της και ασχολήθηκε με τα λουλούδια κάθε φυτού και έτσι έγινε το κερί και το μέλι επίσης από τα δάκρυα του Ρα»

Ηλιογέννητη η μέλισσα και τα προϊόντα της αποτελούν δώρο του Ήλιου – Θεού Ρα

Σε πολλούς ναούς της Αιγύπτου, όπως στους πυλώνες του Καρνάκ, σε οβελίσκους του Λούξορ, στον Ναό της Σαϊδος, αλλά και σε αιγυπτιακούς τύμβους κλπ οι μέλισσες – τα ιερογλυφικά της μέλισσας και οι απεικονίσεις του είναι εμφανείς …και στολίζουν τα τέμπλα αλλά και τους πυλώνες τους.

Στους ίδιους ναούς υπήρχε  ταυτόχρονα και παραγωγή μελιού για να ικανοποιήσουν την επιθυμία και την ζήτηση των θεών για τις προσφορές μελιού. Το μέλι θεωρείτε ιερή τροφή και συνδέεται με το νέκταρ των θεών. Έχει εκτιμηθεί η διατροφική αλλά και η ιατρική του αξία, πόσο μάλλον στις μέρες μας,  ενώ στην Αίγυπτο ήταν γνωστή και η Απιθεραπεία -Μελισσσοθεραπεία (apis η λατινική ονομασία της Μέλισσας).

Η δε μελισσοκομία ήταν γνωστή εδώ και χιλιάδες χρόνια και πραγματοποιείται ακόμα και σήμερα με τις ίδιες πάνω κάτω μεθόδους για την συλλογή του μελιού και του κεριού. Το μέλι που έχει υποστεί επεξεργασία με τον παραδοσιακό τρόπο μένει αναλλοίωτο και  μπορεί να διατηρηθεί για χρόνια.

Το μέλι αναφέρετε συχνά στην παραδοσιακή ιατρική ενώ αποτελεί και ένα από τα βασικά συστατικά του αιγυπτιακού κρασιού και αλλά και στην δημιουργία μπύρας. Αυτό συνέδεσε την μπύρα  με το εμπόριο, καθώς η μπύρα χρησιμοποιούνταν συχνά και ως μορφή μισθού.

 Στην πραγματικότητα, έφταναν στο σημείο να δίνονται και  υποσχέσεις για γλυκειά ζωή γεμάτη μέλι, από σύζυγο σε σύζυγο, καθώς τέτοιου είδους υποσχέσεις  περιλαμβάνονταν ακόμα και στους γάμους που δέσμευαν ακόμη και τον Φαραώ.

 Και στις μέρες μας έχει διατηρηθεί η ευχή του «ανθόσπαρτου βίου» του βίου που ομοιάζει στην ζωή της μέλισσας, ανάμεσα στα άνθη, αλλά  και ο «μήνας του μέλιτος» μήνας που φέρει την γλύκα του μελιού..

Η λέξη Pharaoh ή φαραώ – ως τίτλος – του ηγεμόνα της Αιγύπτου, από την πρώτη δυναστεία (3150 π.Χ.) ίσως αποτελεί μια περσική παραφθορά απ' τον καιρό της περσικής κατοχής της λέξεως Παραώ, προέρχεται απ' την παλαιότερη αιγυπτιακή φράση = «Περ Άα» = Υψηλή Πύλη. 

Συγχρόνως χρησιμοποιούνται άλλοι δύο τίτλοι, ο τίτλος του Ώρου (Horus), τον τίτλο του  Sedge and Bee ( nswt-bjtj ) (αυτός που ανήκει στο καλάμι και την μέλισσα) δηλ. ο βασιλιάς –κατ΄ ουσίαν -   και τον τίτλο των  Two Ladies ( nbtj ) Δύο κυριών –Αυτού δηλ. που προστατεύετε από τις δύο θεοτήτες της Άνω και κάτω Αιγύπτου.

Το Καλάμι (κατ΄αλλους το άνθος και μάλιστα κρίνος !!! ) αντιπροσωπεύει και δίνει το στίγμα  της Άνω Αιγύπτου και η Μέλισσα δηλώνει την χώρα της Κάτω Αιγύπτου.

Ενώ ο τίτλος των δύο Κυριών δίνεται στον ηγεμόνα-βασιλέα που προστατεύεται από τις δύο  θεότητες Wadjet (Βουτώ) και Nekhbet ,  τις δύο θεότητες που προστάτευαν τους αρχαίους Αιγυπτίους και λατρεύονταν από όλους μετά την ενοποίηση των δύο μερών της, Άνω και Κάτω Αίγυπτο  (Βασιλιά του Βορρά)

Ο τίτλος αυτός της Υψηλής Πύλης (Babiali)  κληρονομήθηκε και χρησιμοποιήθηκε και από τον σουλτάνο, δηλ. ο βασιλεύς = εσσήν = μελέκ των Τούρκων.

Η μελισσοκομία ασκούνταν στην Αίγυπτο για χιλιάδες χρόνια (πριν το 3000 π.Χ.) Το κύριο κέντρο της μελισσοκομίας ήταν η Κάτω Αίγυπτος με τα εκτενή καλλιεργούμενα εδάφη της, όπου η μέλισσα επιλέχθηκε ως σύμβολο της χώρας. Ενώ το μέλι θεωρήθηκε σύμβολο αθανασίας  και αναγέννησης.

 Μικρές κυψέλες από πηλό καθώς και ιερογλυφικά με μέλισσες και κυψέλες βρέθηκαν στην πλευρά του τύμβου του Βασιλιά Τut ( Τουταχναμών ) που περιείχε αρχικά μέλι καθώς και εντός του. Οι παλαιότερες εικόνες μελισσοκόμων εν δράσει προέρχονται από το Παλιό Βασίλειο στον ναό του Ήλιου του Niuserre (στο Abu Ghurab περίπου 10 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Καΐρου) όπου εμφανίζονται σε τοιχογραφίες μελισσοκόμοι που με τον καπνό απομακρύνουν τις μέλισσες για να εξάγουν με τις χτένες τους το μέλι από τις κυψέλες.

 Ο Μελισσοκόμος δεν χρειάζεται να κάνει το παραμικρό. Οι μέλισσες αναλαμβάνουν τα πάντα. Φροντίζουν για την τροφή τους, μεγαλώνουν μόνες τους τα νέα τους μέλη, καθαρίζουν σχολαστικά την κυψέλη, αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τους εχθρούς τους, και θ΄ αναζητήσουν νέα κυψέλη, αν η κοινότητά τους μεγαλώσει…

Για το μόνο που πρέπει να φροντίσει – ο μελισσοκόμος – είναι να λάβει κάποια μέτρα αυτοπροστασίας όταν θα θελήσει να μαζέψει το μέλι και το κερί …

Οι κυψέλες τότε ήταν κυλινδρικές – συνήθως από πηλό ή άργιλο και στοιβαγμένες πολλές φορές η μία πάνω στην άλλη σε σειρές. Πολλές φορές λειτουργούσαν και ως μόνωση έναντι της θερμότητας της περιοχής …

Πριν γίνει γνωστή η κυψέλη και η μελισσοκομία και οι πήλινες κυψέλες τα μελίσσια βρίσκονταν μέσα σε σχισμάδες βράχων ή ιερά σπήλαια και σε κουφάλες δέντρων…

Ο άνθρωπος θέλοντας να παράγει περισσότερες ποσότητες μελιού και κεριού τις τοποθετεί σιγά σιγά σε ειδικές κατασκευές – κυψέλες από πηλό ή άργιλο…

Μεγάλη είναι και η εξοικείωση της μέλισσας με την βελανιδιά.

Χαρακτηριστικό το κείμενο του Ησιόδου στο «’Eργα και ημέραι» στίχοι  232-233

οὔρεσι δὲ δρῦς
 ἄκρη μέν τε φέρει βαλάνους, μέσση δὲ μελίσσας

Στα όρη η δρύς (βελανιδιά) στην άκρη των κλαδιών της έχει βάλανους (βαλανίδια –καρπούς) και μέσα –στον κορμό της έχει μέλισσες…

Αν δεν έχει η μέλισσα στη διάθεσή της ούτε σπήλαιο ούτε κουφάλα δέντρου, λέγετε ότι θα χρησιμοποιήσει το κουφάρι οποιουδήποτε μεγάλου ζώου- αν και στην πραγματικότητα οι μέλισσες μισούν τα ψοφίμια. Βέβαια η συγκεκριμένη τεχνική ως τρόπος δημιουργίας νέου μελισσιού ήταν γνωστή ως βουγονία, και παρέμεινε ως γνωστή, μέσα από κείμενα, μέχρι τον μεσαίωνα. Αλλά γι αυτήν θα μιλήσουμε αναλυτικά σε κείμενο που θ΄ ακολουθήσει…

Όλα τα παραπάνω καθιστούν τη μέλισσα -στα κείμενα - συνώνυμη του δημιουργού. Οι μέλισσες είναι αθάνατες, μόνες αυτές μεταξύ των επί γης όντων. Γιατί μόνο οι θεοί είναι αθάνατοι… Η μέλισσα αποτελεί την εξαίρεση στον κανόνα. Δεν χρειάζεται ανανέωση του παραγωγικού κεφαλαίου, ούτε αναπαράγονται – γιατί το ζευγάρωμά τους δεν μπορεί να το δει ο άνθρωπος, και υπάρχει και το εξής αξιοπερίεργο: τα κελιά μέσα στα οποία τοποθετείτε ο γόνος γεμίζονται με τροφή, και ύστερα κατά την όγδοη μέρα, στο στάδιο της ξαπλωμένης λάρβας σφραγίζονται. Σαν τάφοι μοιάζουν τα κελιά, μόνο που αποσφραγίζονται από το ακμαίο νέο άτομο και έτσι βγαίνουν τα νέα μέλη στη ζωή. Έτσι οι τάφοι  αποδεικνύονται ζωοδότες για να ανανεωθεί το μελίσσι και να γεμίσει ο τόπος βουητό και δημιουργικότητα.

Η σύνδεση τους με την αθανασία αποτελεί ένα άλλο χαρακτηριστικό του μελισσιού, καθότι το μελίσσι θεωρείτε ένας υπερ-οργανισμός, του οποίου τα κύτταρά του είναι η ατομικές μέλισσες. Εξ άλλου το μελίσσι θεωρείται παραγωγική μονάδα –εγκαταστημένο σε κυψέλη- και υπό ορισμένες συνθήκες είναι αιώνιο. Κανείς δεν πεθαίνει από γηρατειά. Δυνητικά αθάνατο παραμένει το υγιές μελίσσι. Με την προϋπόθεση ότι δεν θα χαθεί έστω και η τελευταία μέλισσα, ή τελευταία εργάτρια, η οποία χωρίς να ζευγαρώσει,  παράγει θηλυκά άτομα (εργάτριες και κατ΄ επέκταση και βασίλισσες)

Οι αρχικές συνήθεις κατοικίες της μέλισσα συμπίπτουν με την είσοδο στον κάτω κόσμο (κοιλώματα βράχων, ιερά σπήλαια, ) και θεωρούνται άρρηκτα συνδεδεμένες

-αν δεν ενσαρκώνουν τις ψυχές των νεκρών- με την Μέλισσα-ψυχή, ενώ φιλόσοφοι τη συνδέουν με την πίστη για την μετεμψύχωση. Οι μέλισσες αποτελούν έμβλημα της νέας ενσάρκωσης… και της παλιγγενεσίας

Πολύ παλιά υπήρχε και η συνήθεια της διατήρησης του νεκρού σε μέλι, ως αντισηπτικό και χρησιμοποιήθηκε και ως συστατικό για την διαδικασία της μουμιοποίησης. Μπορείτε να δείτε και παλαιότερα κείμενα περί Μελικέρτη-Γλαύκου, περί Γλαύκου όπου ο Γλαύκος πίνωντας μέλι επανήλθε στη ζωή, καθώς και τη σχέση του με την αθανασία κλπ

συνεχίζετε …