Τρίτη 12 Ιουλίου 2011

Λητὼ δὲ ἀπὸ τῆς πρᾳότητος τῆς θεοῦ

Ξεκινώ  την σημερινή ανάρτηση με τον ορφικό  ύμνος της Λητούς για να περάσουμε σε  περισσότερα ετυμολογικά στοιχεία.

Ορφικός ύμνος Λητούς (θυμίαμα σμύρναν)

Λητ κυανπεπλε, θε διδυματκε, σεμν, Κοιαντς, μεγθυμε, πολυλλστη βασλεια, ετεκνον Ζηνς γονμην δνα λαχοσα, γειναμνη Φοβν τε κα ρτεμιν οχαιραν, τν μν ν ρτυγηι, τν δ κραναι ν Δλωι, κλθι, θε δσποινα, κα λαον τορ χουσα βαν π πνθειον τελετν τλος δ φρουσα.

Ω Λητώ με τα γαλάζια πέπλα, συ ή θεά πού εγέννησες δίδυμα, σεμνή, κόρη του Κοίη, (Κοιαντίς). βασίλισσα, πού σου απευθύνουν πολλές παρακλήσεις.
πού σου έτυχε να έχης με τον Δία γόνιμον τοκετόν ωραίων τέκνων, αφού συ εγέννησες και τον Φοίβον (τον Απόλλωνα) και την Άρτεμιν, πού εκτοξεύει βέλη αυτήν μεν εις την Ορτυγίαν εκείνον δε (τον Φοίβον) εις την βραχώδη Δήλον, άκουσε με θεά δέσποινα, και με ευμενή καρδιά έλα εις την τελετουργίαν, πού είναι αφιερωμένη εις όλους τους θεούς, και φέρε μας γλυκό τέλος.

Aelius Herodianus et Pseudo-Herodianus Gramm., Rhet., Partitiones (= πιμερισμοί) [Sp.?] (e codd. Paris. 2543 + 2570)
Page 77, line 13

· λήθω, τ λανθάνω· λήθαργος, ναίσθητος· λήγω, τ παύω·
λξις, πασις· λήϊον, τ χωράφιον· ληΐζομαι, τ
πορθ· λήμη, τζίμβλα· λημ, τ τζιμβλώττω· λρος,
φλυαρία· ληρ, τ φλυαρ· ληρωδία, βρις· Λητ,
νομα θες· Λητοΐδης, πόλλων· Λμνος, νσος· Λήδα,  
κύριον· λήκυθος κα ληκύθιον, τ λαιοδόχον γγεον· λη-
ρωδ· κα ληρωδία βρις.

Το όνομα της Λητούς ή Ληθούς προέρχεται από το ρήμα ΛΗΘΩ εκ του λανθάνω δηλαδή μένω κρυμμένος, κρατούμαι κρυμμένος, μένω απαρατήρητος, κάνω κάτι χωρίς να με καταλάβουν, διαφεύγω από την προσοχή, κρύβομαι, ξεφεύγω, διαλανθάνω, ξεγλιστρώ κλπ

Ο Πλάτωνας  στον Κρατύλο δηλώνει για την Λητώ:

Λητ δ π τς πρότητος τς θεο, κατ τ <θελήμονα>
εναι ν ν τις δέηται. σως δ ς ο ξένοι καλοσιν –  
πολλο γρ “Ληθ” καλοσιν – οικεν ον πρς τ μ
τραχ το <θους> λλ' μερόν τε κα <λεον> “Ληθ
κεκλσθαι π τν τοτο καλούντων.

Λητώ από την πραότητα της θεού κατά το εθελήμονα που σημαίνει ότι είναι ένας/μία που δέετε/προσεύχεται εθελοντικά και εκούσια. Και ισως οι ξένοι πολλοί να την ονομάζουν Ληθώ για την μη τραχύτητα του ήθους της, αλλα για το ημερό και το λείο, το ομαλόν το στιλπνό το γυαλιστερό το ήπιο, το πράο και το γλυκό το ευάρεστο, έτσι ονομάζετε από όσους την καλούν έτσι.

Epimerismi, Epimerismi Homerici
Line of Iliad 1+source of gloss 9,a1a, line of gloss 1

 <Λητος>: παρ τ λήθω, τ λανθάνω, μν Πλάτων (Crat. 406a 6)
φησίν· πραεα γρ κα πάντας λεοσα· τ δ μερον κα προν κ το πι-
λελσθαι τν ες ατν πεπλημμελημένων μφαίνεται.

Etymologicum Gudianum
, Etymologicum Gudianum
Alphabetic entry lambda, page 369, line 22

<Λητ
>, νξ, παρ τ λήθω τ λανθάνω, παρ τ
 λήθην κα μνημοσύνην ποιεν· παρ τ λεληθότως
 ταύτην διέρχεσθαι· πολλόδωρος δ λεητ, λεήμων
 γρ κα πραεα θεός.

Διαφορετικές οι παρακάτω εκδοχές όπου Λητώ δηλώνει τη ΝΥΧΤΑ (νυξ = ζοφος, σκοτάδι, λιποθυμιά, θάνατος, ολεθρος, συμφορά κλπ ) προερχόμενο από το ίδιο ρήμα του λήθω/λανθανω ή από την ΛΗΘΗΝ (λησμονιά, λησμοσύνη, ξεχασιά, ξέχασμα ) και την ΑΜΝΗΜΟΣΥΝΗ (απολησμονιά, λησμονιά, λήθη κλπ) που δημιουργεί

Λήθην τινός ποιεισθαι = ξεχνώ κάποιον, Λήθης πεδίον ο Αδης και Ληθης ύδωρ το νερό της Λησμονιάς αλλα και της 'Αρνης !!!



Etymologicum Gudianum
, Additamenta in Etymologicum Gudianum (άλιονζειαί) (e codd. Vat. Barber. gr. 70 [olim Barber. I 70] + Pari
Alphabetic entry alpha, page 86, line 15

<ληθές>· παρ τ λήθω· τ μ λήθ το δικαίου ποπίπτον.
Go to Context

Aelius Herodianus et Pseudo-Herodianus Gramm., Rhet., De prosodia catholica
Part+volume 3,1, page 347, line 4

Λητώ> παρ τ λήθω τ λανθάνω λήθη κα Ληθώ κα Λητώ.
τ γρ μερον κα πρα κ το πιλελσθαι τν ες ατν πεπλημμε-
λημένων μφαίνεται. δ Πλάτων φησν λεητώ· λεήμων γρ θες
κα πραεα κα πάντας λεοσα. δ ρίσταρχος παρ τ λ τ θέλω,
νθεν τ λς ντ το θέλεις μετ το <ι> Εριπίδης κα τ λ τ θέλει
Δωρικς· πειδ ν τις θέλ, παρ' ατς λαμβάνει. <Λατώ> δ' λέ-
γετο Καμάρα πόλις Κρήτης

Και ο Αέλιους δηλωνει ότι ο Πλάτων ισχυρίζεται ότι το ονομά της προέρχεται από το ΕΛΕΗΤΩ γιατί η Θεά είναι Ελεήμων  και πράεια (ήπια, προσήνης, γλυκιά και ήμερη και συγκαταβατική) και πάντα ελεούσα. (εύσπλαχνική, ελεημονητική, ψυχοπονιάρα)

Και μας οδηγεί και στην αρχαία πόλη Λατώ ή Καμάρα της Κρήτης, όπου ύπάρχει ιερό αφιερωμένο στην Λατώ ή Λητώ. Συνεχίζουμε με αποσπάσματα που μας δίνουν την σύνδεση της Λητους με την Κρήτη.
Παρακάτω το αποσπασμα – Στάσιμο από την Ιφιγένεια εν Ταύροις του Ευρυπίδη Για να συνδέσουμε τη μητέρα του Απόλλωνα και της Αρτέμιδας τη Λητώ ή Λατώ ή Ληθώ, ή Λατόνα των Υπερβορείων.

Euripides Trag., Iphigenia Taurica
Line 126

{ΧΟΡΟΣ}

  πα τς Λατος,
 Δίκτυνν' ορεία,
 πρς σν αλάν, εστύλων
 ναν χρυσήρεις θριγκούς,
 σίας σιον πόδα παρθένιον
 κληιδούχου δούλα πέμπω,
 λλάδος είππου πύργους
 κα τείχη χόρτων τ' εδένδρων
 ξαλλάξασ' Ερώπαν,
 πατρώιων οκων δρας.

Ω κόρη/παιδί της Λητώς, 
Δίχτυννα εσύ βουνίσια, 
προς την αυλή σου, προς του ωριόστυλου, 
ναού τη χρυσοστόλιστη γρηπίδα,
έρχομαι, αγνή παρθένα, 
της ιέρειας της αγνής εγώ δουλεύτρα· 
εγώ είμαι που τους πύργους και τα τείχη
άφησα της Ελλάδας της αλλογοθρόφας
που άφησα την Ευρώπη και τα ωραία της δέντρα, 
έδρα του πατρικού σπιτιού μου. 

Κόρη της Λατούς/Λητούς Δικτύννα και  Ο(υ)ρεία ονομάζει ο Ευριπίδης την Αρτέμιδα  στο παραπάνω χορικό στην Ιφιγένεια εν Ταύροις.
Η Δικτύννα η των Ορέων και η Παρθένος Βριτόμαρτις όπου Βριτύ = γλυκύ και μάρτις = παρθένος. Βριτόμαρτις σημαίνει δηλαδή Ηδεία Παρθένος = Γλυκιά Παρθένος.

 Ενώ στο προηγούμενο κειμενο είδαμε και τον Δία Αρότριο ή Δάγωνα της Γάζας των Μαρνών –Παρθένων

 Stephanus Gramm., Ethnica (epitome)
Page 194, line 6

Ενθεν κα τ το Κρηταίου Δις παρ' ατος εναι,
ν κα καθ' μς κάλουν Μαρνν, ρμηνευόμενον Κρηταγεν.
τς παρθένους γρ οτως Κρτες προσαγορεύουσι Μαρνάν.

Ο ναός δηλαδή του Δία των Μαρνών ή των Παρθένων. Αφού οι Κρήτες τις παρθένους τις ονομάζουν και Μαρνάν.

Όμοια και στο παρακάτω στάσιμο.


πτερος ρνις,
ποθοσ λλνων γρους,
ποθοσ ρτεμιν λοχαν,
παρ Κνθιον χθον ο-
κε φονικ θ βροκμαν άφτερο εγώ·
δφναν τ εερνα κα
γλαυκς θαλλν ερν λα-
ας, Λατος δνα φλαν,
λμναν θ ελσσουσαν δωρ
κκλιον, νθα κκνος μελ- είν' η ωριοβλάσταρη δάφνη,
πουλί αφτερο εγώ
τα ελληνικά νοσταλγώ πανηγύρια,
την ξεγεννήτρα την Άρτεμη,
που έχει στον Κύνθο κοντά το ιερό της·
δίπλα είν' εκεί η φοινικιά με το πλούσιο της φύλλωμα
 είν' η ωριοβλάσταρη δάφνη,
είναι η ελιά η γλαυκοπράσινη, φυτό ιερό,
μνήμες γλυκιές της Λητώς απ' τις ώρες της γέννας της·
είναι κι η λίμνη που πάνε τροχός τα νερά της·
μελωδικός

Η Αρτεμις Δίκτυννα συνδέεται με δύο πράγματα. Με το βουνό Δίκτη/Ιδη που βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Κρήτης, και με το δίχτυ. Και δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στον Δικταίο Δία αλλα και στον Αστέριο - στερίων Δικταος ναξ Κορυβαντίδος δης. Όπως αναφέρετε στα Διονυσιακά του Nonnu ( Epic., Dionysiaca Book 2, line 695)

 <Δίκτη,> ρος Κρήτης. Καλλίμαχος ... τ θνικν Δικταος κα Δικταία.

(Stephanus Gramm., Ethnica (epitome) Page 231, line 4)

Galenus Med., De compositione medicamentorum secundum locos libri x
Volume 13, page 271, line 15

     βούλεται δ' α
τν εναι Κρητικν, νθα φησν, ν νέ-
θρεψε χ
ρος τν Πίσσ Ζνα λοχευσάμενος, πειδ τν
Δία φασν ο μυθολόγοι κατ τ Δικταον ρος ν Κρήτ
τραφναι, κρυπτόμενον π τς μητρς έας, πως μ κα
ατς π το πατρς το Κρόνου καταποθ.


Strabo Geogr., Geographica
Book 10, chapter 4, section 6, line 7

… τ
]  
νότιον τεόκρητας, ν εναι πολίχνιον Πρσον, που
τ το Δικταίου Δις ερόν· τος δ' λλους σχύον-
τας πλέον οκσαι τ πεδία.

Ή αλλου και πάλι στα Γεωγραφικά του Στράβωνα-
(Strabo Geogr., Geographica
Book 10, chapter 4, section 12, line 9)
                                           ερηται δ τι
τν τεοκρήτων πρχεν Πρσος κα διότι νταθα
τ το Δικταίου Δις ερόν· κα γρ Δίκτη πλη-
σίον, οχ ς ρατος “ρεος σχεδν δαίοιο.


Περισσότερα εδώ

Για τον Αιλιανό οι Υπερβόρειοι ιερείς επισκέπτονται τα Τέμπη  στη Βορεια Ελλάδα για να λατρέψουν τον Απόλλωνα.

Υπερβορεία ονομάζεται  και η Δωδώνη στο Μέγα Ετυμολογικό.

Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum
Kallierges page 293, line 4
                                λιάδος πʹ,
 Ζε να Δωδωναε.

ν χωρί
τν περβορέων τ Δωδών τιμώμενε ν
Θεσπρωτί
.
Δευκαλίων μετ τν π' ατο γενό-
μενον κατακλυσμν, παραγενόμενος ες τν πειρον,
μαντεύετο ν τ δρυΐ. Πελειάδος δ χρησμν ατ
δούσης, κατοικίζει τν τόπον, συναθροίσας τος περι-
λειφθέντας π το κατακλυσμο· κα π το Δις
κα Δωδώνης μις τν κεανίδων Δωδώνην τν
χώραν προσηγόρευσεν. στορία παρ Θρασυ-
βούλ κα κεστοδώρ.

Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης στο παράθεμα του από τον Εκαταίο καθιστά σαφές ότι τον έκτο αιώνα π.Χ. η χώρα των υπερβορείων όπου εχει γεννηθεί η μητέρα του Απόλλωνα Λατόνα και όπου τον ίδιο τον τιμούσαν πάνω απ΄ολους του θεούς ήταν η Βρετανία. Μας δίνεται ακόμα   και  η εικόνα του ιερού ναού σε κυκλικό σχήμα που λατρεύεται ο Απόλλων εν μέσω ύμνων και ωδών από τους ιερείς του. Ο Ναός αυτός συγγραφείς όπως ο Ρ. Γκρέιβς  υποστηρίζει ότι είναι το Stonehenge (Στοουντχετζ) και τον συνδέει με των λλήνων Μέτωνος νιαυτν, τον μετωνικό κύκλο, στο έργο του η Λευκή θεά, ακολουθώντας πιστά και τον Διόδωρο Σικελιώτη στην Βιβλιοθήκη στα ιστορικά του.



Diodorus Siculus Hist., Bibliotheca historica (lib. 1-20)
Book 2, chapter 47, section 4, line 2

 μες δ' πε τ πρς ρκτους κεκλιμένα μέρη
τς σίας ξιώσαμεν ναγραφς, οκ νοίκειον ε-
ναι νομίζομεν τ περ τν περβορέων μυθολο-
γούμενα διελθεν. τν γρ τς παλαις μυθολο-
γίας ναγεγραφότων Εκαταος καί τινες τεροί φασιν
ν τος ντιπέρας τς Κελτικς τόποις κατ τν
κεανν εναι νσον οκ λάττω τς Σικελίας.
ταύτην πάρχειν μν κατ τς ρκτους, κατοικε-
σθαι δ π τν νομαζομένων περβορέων π
το πορρωτέρω κεσθαι τς βορείου πνος· οσαν  
δ' ατν εγειόν τε κα πάμφορον, τι δ' εκρα-
σί διαφέρουσαν, διττος κατ' τος κφέρειν καρ-
πούς. μυθολογοσι δ' ν ατ τν Λητ γεγονέ-
ναι· δι κα τν πόλλω μάλιστα τν λλων θεν
παρ' ατος τιμσθαι· εναι δ' ατος σπερ ερες
τινας πόλλωνος δι τ τν θεν τοτον καθ'
μέραν π' ατν μνεσθαι μετ' δς συνεχς
κα τιμσθαι διαφερόντως. πάρχειν δ κα κατ
τν νσον τέμενός τε πόλλωνος μεγαλοπρεπς κα
ναν ξιόλογον ναθήμασι πολλος κεκοσμημένον,
σφαιροειδ τ σχήματι. κα πόλιν μν πάρχειν
ερν το θεο τούτου, τν δ κατοικούντων α-
τν τος πλείστους εναι κιθαριστάς, κα συνεχς
ν τ να κιθαρίζοντας μνους λέγειν τ θε μετ'
δς, ποσεμνύνοντας ατο τς πράξεις. χειν
δ τος περβορέους δίαν τιν διάλεκτον, κα πρς
τος λληνας οκειότατα διακεσθαι, κα μάλιστα
πρς τος θηναίους κα Δηλίους, κ παλαιν χρό-
νων παρειληφότας τν ενοιαν ταύτην. κα τν
λλήνων τινς μυθολογοσι παραβαλεν ες περ-
βορέους, κα ναθήματα πολυτελ καταλιπεν γράμ-
μασιν λληνικος πιγεγραμμένα. σαύτως δ κα
κ τν περβορέων βαριν ες τν λλάδα καταν-
τήσαντα τ παλαιν νασσαι τν πρς Δηλίους
ενοιάν τε κα συγγένειαν. φασ δ κα τν σε-
λήνην κ ταύτης τς νήσου φαίνεσθαι παντελς
λίγον πέχουσαν τς γς καί τινας ξοχς γεώδεις
χουσαν ν ατ φανεράς. λέγεται δ κα τν θεν  
δι' τν ννεακαίδεκα καταντν ες τν νσον, ν
ος α τν στρων ποκαταστάσεις π τέλος γον-
ται· κα δι τοτο τν ννεακαιδεκαετ χρόνον π
τν λλήνων Μέτωνος νιαυτν νομάζεσθαι

συνεχίζεται...

 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου