Διὸς Ἰδαίου μύστης γενόμην καὶ νυκτιπόλου Ζαγρέως βροντάς

Ο Μέγας Αγρεύς ο Ζαγρέας/εύς =  Ζα+ αγρεύς όπου  Ζα (ἐπιτατικὸν μόριον) + Αγρεύς

Και μερικές ερμηνείες για το Αγρεύς, επιπλέον σε κείμενα όπως  παρακάτω :

Η λέξη Αγρεύς ήταν μία αρχαία θρησκευτική επίκληση, και συγκεκριμένα μια ονομασία 

του θεού Απόλλωνα, ως προστάτη της άγρας, δηλαδή της θήρας/ του κυνηγιού. 

Η επίκληση αυτή απαντάται σε δύο θεσσαλικές επιγραφές. Και πως πολύ απλά συνδέεται

 με την μητριαρχικη λατρεία της Μεγάλης μητέρας και Πότνιας των Θηρών, αλλα και της 

λατρείας των Κουρητών/Κορυβάντων αλλα και του Ιδαίου Διός αλλα και τους μύστες του 

που ζουν αγνή ζωή,  κρατώντας στα χέρια τους  αγρεμόνες δηλαδή καμάκια, λάμπαδες /

δάδες, ή κοντάρια/ δόρια  τελούν τις τελετές της βροντής/βροντάς 

 Euripides Trag., Bacchae
Line 1192

       ὁ γὰρ ἄναξ ἀγρεύς.

Plutarchus Biogr., Phil., Amatorius (748e-771e)
Stephanus page 757, section D, line 12

     ἀλλὰ δορκάδας μὲν θηρεύουσι καὶ λαγωοὺς καὶ ἐλά-
φους Ἀγροτέρα τις συνεπιθωΰσσει καὶ συνεξορμᾷ θεός,
εὔχονται δ' Ἀρισταίῳ δολοῦντες ὀρύγμασι καὶ βρόχοις
λύκους καὶ ἄρκτους,
      
   ’ὃς πρῶτος θήρεσσιν ἔπηξε ποδάγρας·’
      
ὁ δ' Ἡρακλῆς ἕτερον θεὸν παρακαλεῖ μέλλων ἐπὶ τὸν
ὄρνιν αἴρεσθαι τὸ τόξον, ὡς Αἰσχύλος (fr. 200) φησίν,
      
   ’Ἀγρεὺς δ' Ἀπόλλων ὀρθὸν ἰθύνοι βέλος·’
      
ἀνδρὶ δὲ τὸ κάλλιστον ἐπιχειροῦντι θήραμα φιλίαν ἑλεῖν
οὔτε θεὸς οὔτε δαίμων ἀπευθύνει καὶ συνεφάπτεται τῆς ὁρ-
μῆς;

Aeschylus Trag., Fragmenta
Tetralogy 32, play B, fragment 332, line 4

‘Ἀγρεὺς δ' Ἀπόλλων ὀρθὸν ἰθύνοι (εὐθ-?) βέλος’.

Apollodorus Gramm., Fragmenta
Fragment 38, line 1

Hesych.: Ἀγρεὺς ὁ Πᾶν παρὰ Ἀθηναίοις, ὡς Ἀπολ-
λόδωρος.

Nonnus Epic., Dionysiaca
Book 5, line 215

καὶ τὰ μὲν ὣς ἤμελλε γέρων χρόνος ὀψὲ τελέσσαι·  
κεκριμένας δὲ θύγατρας ἐπεκλήισεν ἀκοίταις
Κάδμος ἀμοιβαίοιο γάμου τετράζυγι παστῷ,
καὶ λέχος ἄλλο μετ' ἄλλο συνήρμοσε· δωροφόρος γὰρ
πρῶτος Ἀρισταῖος, Νόμιος καὶ ἐπώνυμος Ἀγρεύς,
αἷμα σοφοῦ Φοίβοιο καὶ εὐπαλάμοιο Κυρήνης,
Αὐτονόην ζυγίων ἀρότων νυμφεύσατο θεσμῷ·
οὐ μὲν Ἀγηνορίδης πολυφερβέος ἴδμονα τέχνης
γαμβρὸν ἔχειν ἀπέειπε, βιοσσόον υἱέα Φοίβου,
ἀλλὰ Διιπετέων ἀνέμων ζωαρκέσιν αὔραις
λοίγιον εὐνήσαντι πυρώπιδος ἀστέρα Μαίρης
παῖδα συνεκλήισε περισσονόῳ παρακοίτῃ.

Στους γαμπρούς του Κάδμου και ο Αρίσταιος ο Νόμιος και επώνυμος Αγρεύς, αίμα του Σοφού Φοίβου/Απόλλωνα …

Hesychius Lexicogr., Lexicon (Α – Ο)
Alphabetic letter alpha, entry 773, line 1

<ἀγρεμόνα>· τὸν κάμακα, ἀπὸ τοῦ ἀγρεῖν καὶ λαμβάνειν [ἤγουν

 ἀγρεύειν.] ἢ λαμπάδα, ἢ δόρυ. Αἰσχύλος δὲ Μυρμιδόσιν

 (fr. 141) ἀγρεμόνα τὸν ἐπιμήνιον

<ἀγρεμόνες>· θηρευταί, πορθητικοί. Βοιωτοί. ἢ θηρευτικοί. καὶ

 τόπος ἐν Αἰτωλίᾳ

 [*†<ἀγρετᾷ>· συναθροισθῆ A]

*<ἄγρευμα>· εὕρημα vA τὸ εἰλημμένον

 (*)<ἄγρευσις>· εὕρεσις  

<ἀγρεύματα>· <κτήματα (Sol. leg.)> σκῦλα. Εὐριπίδης Ἀνδρομέδᾳ (fr. 155)

<ἀγρεταί>· παρὰ Κῴοις ἐννέα κόραι κατ' ἐνιαυτὸν αἱρούμεναι πρὸς

 θεραπείαν τῆς Ἀθηνᾶς

<Ἀγρέταν>· ἡγεμόνα θεόν

<ἀγρετήματα>· τὰ ἀγρευόμενα τῶν παρθένων Λάκωνες

*<ἀγρεύουσι>· κρατοῦσιν (Prov. 5,22) Apw

<Ἀγρεύς>· ὁ Πὰν παρὰ Ἀθηναίοις, ὡς Ἀπολλόδωρος (244,137 J.)

 [*<ἀγρευτεῖ>· ὑβρίζει vgA]

….

<ἀγρηνά>· δίκτυα. καὶ ἔνδυμα

<ἀγρηνόν>· <ἔνδυμα> δικτυοειδὲς ὃ περιτίθενται οἱ βακχεύοντες

 Διονύσῳ. Ἐρατοσθένης (frg. 33) δὲ αὐτὸ καλεῖ [γρῆνυν, ἢ]  γρῆνον

…..

<Ἀγριάδες>· νύμφαι

                   

Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum
Kallierges page 13, line 20

 <Ἄγρα>: Δήμητρος ἱερὸν λέγεται. Καὶ ἡ θήρα.

Λέγονται δὲ πληθυντικῶς καὶ οἱ τόποι.

….

 <Ἄγρει>: Ἀντὶ τοῦ ἄγε· ἢ λάβε καὶ φέρε.

 <Ἀγρεύς>: Ὁ ἥρως· εἴρηται παρὰ τὸ ἐν ἀγρῷ

γεγεννῆσθαι. Ἀπὸ γὰρ Κυρήνης καὶ Ἀπόλλωνος ἦν

 

Scholia In Apollonium Rhodium, Scholia in Apollonii Rhodii Argonautica (scholia vetera)
Page 169, line 14

                                      καὶ κατακαλεσάμενος τοὺς ἐτησίας Ζεὺς
Ἀρισταῖος ἐκλήθη καὶ Ἀπόλλων Ἀγρεὺς καὶ Νόμιος.

Suda, Lexicon
Alphabetic letter alpha, entry 348, line 1

<Ἀγρεύς:> ὁ ἐπὶ τῆς θήρας.

Ο μεγάλος Κυνηγός ή το μεγάλο θήραμα καθώς οι ιδιοτητες του θεού και του αντιθε(τ)ού του δηλώνουν κατ΄ουσία  τον Διο-νυσο, τον θεό των αντιθέσεων. Θεός της μεταληπτικής «κοινωνίας» χαρίζει στους πιστούς του μια νέα ζωή, πεθαίνοντας μέσα σαν θύμα της κοινωνίας ο ιδιος. Θεός της υπέρτατης έξαρσης και θεός της ακρότατης φρίκης. Θύμα της θιασικής μετάληψης που επιστρέφει ως ενσάρκωση του Φεγγαριού, που ανανεώνεται με τους θανάτους και τις αναγεννέσεις/αναβιώσεις και μέσω των μυητικών διαδικασίων. Ενας συνεχής κύκλος ζωής και θανάτου. Η ζωή είναι θάνατος και ο θάνατος ζωή.

Ο θεός της βλάστησης, της ωμοφαγίας, ο θεός της Μανίας, ο θεός της έμπνευσης. Σύντροφος με τις μούσες και τις Χάριτες. Ξαναγεννημένος από μάνα θνητή κυοφορείται και ξαναγεννιέται από  θεικό πατέρα, Αθάνατο. Θνητός με τους θνητούς και συγχρόνως αθάνατος, θνητός που γνωρίζει και εχει βιώσει την εμπειρία του θανάτου. Ο σπαραχτής και ο ανθρωποφάγος, ένας λυτρωτής και συγχρόνως σωτήρας θεός. Θεος βασιλικός και συγχρόνως λαικός, που συμμερίζεται την ζωή και την μοίρα των πολλών.

Ο κισσός και το κλήμα, η συκιά,  το κλαδί και το δέντρο σύμβολά του.

Ο θνητός και συγχρονως αθάνατος, ο εκ του Αδη, ο ίδιος ο Αδης, "ο θανάτον θάνατων πατήσας" ως  ο ζωντανός εν τω Αδη και ο νεκρός στη γή. Ο γεννημένος, ο ζωντανός αλλα και ο διαμελισμένος, ο καταδικασμένος σε "εν τάφω ζω" και διπλή γέννηση, αναγέννηση, παλιγεννεσία...

 Ο εκ της Περσεφόνης μητρός και ουχι εκ πατρός γεννημένος αλλα ραμμένος και σωσμένος εφταμηνήτικος ειραφιώτης/ραμμένος και μεγαλωμένος σε αρσενική κοιλιά/μητρα αλλα και αιθερομεγαλωμένος...

Ο Αισχύλος αναφέρει τον Ζαγρέα ως υιό του Αδου

 Aeschylus Trag., Fragmenta
Tetralogy 35, play A, fragment 377, line 2

                           οxon. ιι 443, 11 ξram. = εtym. γudian.
p. 578, 9 Stef.: τινὲς δὲ τὸν ‘Ζαγρέα’ υἱὸν Ἅιδου φασίν, ὡς <Αἰσχύλος
ἐν Σισύφωι·>

Όπως είδαμε και σε άλλο κείμενο του Αισχύλου ο Ζαγρεύς ταυτίζεται με τον ίδιο τον Πλούτωνα

Aeschylus Trag., Fragmenta
Fragment 5, line 1

Ζαγρεύς (= Πλούτων)  

Etymologicum Gudianum, Etymologicum Gudianum (ἀάλιον – ζειαί)
Alphabetic entry zeta, page 578, line 11

τινὲς δὲ τὸν Ζαγρέα υἱὸν Ἅιδου φασίν, ὡς Αἰσχύλος ἐν Σισύφῳ
228 Nauck²> “Ζαγρεῖ τε νῦν μοι καὶ πολυξένῳ χαίρειν”· ἐν δὲ Αἰ-
γυπτίοις ²> οὕτως αὐτὸν τὸν Πλούτωνα καλεῖ “τὸν ἀγραῖον,
τὸν πολυξενώτατον, τὸν Δία τῶν κεκμηκότων”.

Είναι ο ‘Οσιρις και ο ‘Απις για κάποιους άλλους συγγραφείς αλλά και ο Ζαγρεύς (επίθετο του πρώτου Διονύσου) και ο Αγραίος (ο κυνηγός και ο θηρευτικός) και ο Δίας των κεκμηκότων των κοιμισμένων /πεθαμένων.

Diodorus Siculus Hist., Bibliotheca historica (lib.1-20)
Book 1, chapter 25, section 2, line 2

οἱ δὲ πάσαις ταῖς προσηγορίαις ὀνομά-

ζουσι. τὸν δὲ Ὄσιριν οἱ μὲν Σάραπιν, οἱ δὲ Διό-

νυσον, οἱ δὲ Πλούτωνα, οἱ δὲ Ἄμμωνα, τινὲς δὲ

Δία, πολλοὶ δὲ Πᾶνα τὸν αὐτὸν νενομίκασι· λέ-  

γουσι δέ τινες Σάραπιν εἶναι τὸν παρὰ τοῖς Ἕλλησι

Πλούτωνα ὀνομαζόμενον

Όμως φτάνοντας στον Σκοτεινό φιλόσοφο τον Ηράκλειτο βλέπουμε να  μας τονίζει :

Heraclitus Phil., Fragmenta
Fragment 15, line 4

–   – 34 (p. 26, 6) <εἰ μὴ γὰρ Διονύσωι πομπὴν ἐποιοῦντο καὶ ὕμνεον ἆισμα αἰδοίοισιν, ἀναιδέστατα   εἴργαστ' ἄν· ὡυτὸς δὲ Ἀίδης καὶ Διόνυσος, ὅτεωι
μαίνονται καὶ  ληναΐζουσιν.

           

Γιατί αν δεν οργάνωναν πομπή για το Διόνυσο και δεν τραγουδούσαν το φαλλικό ύμνο, όσα έκαναν θα ήταν αναιδέστατα. Άλλα ο Άδης και ο Διόνυσος είναι το ίδιο πράγμα, που στ' όνομά του μαίνονται και βακχεύουν.

Όμως η ερμηνεία του Πλούτωνα και η σύνδεση του με τον Αδη δεν σταματά εκεί.

Ο Πλούτων όπως και ο Α(ι)δωνεύς  ως Αδης και Άδωνης δεν είναι παρά οι ιδιότητες του Διός που μπορει να θεωρηθεί  ως ο Ζεύς ο Καταχθόνιος.

Scholia In Homerum, Scholia in Iliadem (scholia vetera)
Book of Iliad 15, verse 192-3, line of scholion 23

Ζεὺς οἱ μὲν αἰθήρ, οἱ δὲ ὁ διοικῶν τὰ πάντα λόγος,

οἱ δὲ τὸ ἡγεμονικὸν τοῦ κόσμου. εἴρηται δὲ παρὰ τὸ ζῶ· τοῦ

γὰρ ζῆν αἴτιος. Ποσειδῶν δὲ τὸ συνέχον τὴν θάλασσαν αἴτιον καὶ ἡ

αὐτῆς θεία δύναμις, ἐπεὶ πόσεως αἴτιος· b(BCE³E⁴)T διηθουμέ-

νης γὰρ θαλάσσης ἐκρέουσι ποταμοί, καὶ ὑετοὶ νάματα ἀπὸ θαλάσσης

ἔχουσιν. καὶ Ἀττικοὶ τὸν περὶ χειμερίους τροπὰς μῆνα †ποσειδῶνα†

καλοῦσιν· b(BE³E⁴)T Ἀνακρέων (fr. 17 P. [P.M.G. 362] =

fr. 7 G.) “μεὶς μὲν δὴ †ποσειδηΐων† / ἕστηκεν, †νεφέλη δ' ὕδωρ / βαρὺ

δ' ἄγριοι / χειμῶνες κατάγουσι톔. T ὁ δὲ Ἀϊδωνεὺς παρὰ τὸ

ἄω τὸ πνέω· οὐ γὰρ μόνον τὰς ψυχὰς συνέχει, αἵ εἰσι πνεῦμα, καὶ τοῖς

καρποῖς δὲ αἴτιος ἀναπνοῆς καὶ αὐξήσεως, ἀφ' ὧν ἡμεῖς πνέομεν· διὸ

καὶ Ζεὺς καταχθόνιος, ὅτι ζῆν ποιεῖ, καὶ Πλούτων, ὅτι πλουτεῖν. οἱ δὲ

παρὰ τὸ μὴ ὁρᾶσθαι ἢ ἀφανεῖς ἡμᾶς ποιεῖν. b(BE³E⁴)T

Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum
Kallierges page 409, line 10

Σημαίνει δὲ τέσσαρα· τὸν θεὸν, ἢ τὸν οὐρανὸν, ὡς τὸ,
 Ζεὺς δ' ἐπεὶ οὖν Τρῶας·
σημαίνει καὶ τὸν Ποσειδῶνα, ὡς τὸ,
 Ζεὺς δὲ κατὰ πόντον ἐτάραξεν
σημαίνει καὶ τὸν καταχθόνιον θεὸν, ὡς τὸ,
 Ζεύς τε καταχθόνιος. Ὁ Πλούτων, Ἰλιάδος ιʹ.

Και συγχρόνως τόσο σκληρός ως ο Aδαμ-αντας. Και έτσι καταλαβαίνουμε πολύ καλά γιατί ο Αδάμ είναι πλασμένος από πηλό και καταδικασμένος στο προπατορικό αμάρτημα της  Θανής, του Θανάτου δηλαδή και της επιστροφής του στην γή.

Scholia In Theocritum, Scholia in Theocritum (scholia vetera)
Prolegomenon-anecdote-poem 2, section-verse 33/34d, line 1

<ἀδάμαντα:> τὸν Πλούτωνα, καθὸ σκληρὸς καὶ ἀδάμαστός ἐστιν.

για περισσότερα και στο  ὁ Πλούτων: ὁ τῶν καταχθονίων βασιλεύς

Σε διασωθέν απόσπασμα της χαμένης τραγωδίας του Ευρυπίδη «Κρήτες» για την οποία εικάζουμε ότι το θέμα της αφορούσε τον άτυχο γάμο της Πασιφάης περιέχεται μια ομολογία του αρχηγού των Κρητών μυστών, που είχαν πάει στον βασιλέα Μίνωα για να εξαγνίσουν το παλάτι του και στην οποία αναφέρονται κάποιες τελετουργικές πράξεις, μέσω των οποίων  ένας άνθρωπος μπορεί να γίνει μυημένος-Μύστης Βάκχος του Διός του Ιδαίου και του νυκτιπόλου Ζαγρέως , αν  τελέσει τις βροντές και τις τελετές της Μητέρας των Ορέων. Μία εξ αυτών είναι και η ωμοφαγία. Αποσπασμα του κείμενου δίδεται παρακάτω

Euripides Trag., Fragmenta
Fragment 472, line 11

ἀλλ' ὦ Κρῆτες, Ἵδης τέκνα

Φοινικογενοῦς [παῖ τῆς Τυρίας] τέκνον Εὐρώπης 

καὶ τοῦ μεγάλου Ζηνός, ἀνάσσων 

Κρήτης ἑκατομπτολιέθρου· 

ἥκω ζαθέους ναοὺς προλιπών, 

οὓς αὐθιγενὴς τμηθεῖσα δοκὸς 

στεγανοὺς παρέχει Χαλύβῳ πελέκει 

καὶ ταυροδέτῳ κόλλῃ κραθεῖσ' 

ἀτρεκεῖς ἁρμοὺς κυπαρίσσου. 

ἁγνὸν δὲ βίον τείνων ἐξ οὗ 

Διὸς Ἰδαίου μύστης γενόμην, 

καὶ νυκτιπόλου Ζαγρέως βροντὰς 

τοὺς ὠμοφάγους δαίτας τελέσας 

μητρί τ' ὀρείῳ δᾷδας ἀνασχὼν 

καὶ κουρήτων 

βάκχος ἐκλήθην ὁσιωθείς.  

πάλλευκα δ' ἔχων εἵματα φεύγω 

γένεσίν τε βροτῶν καὶ νεκροθήκης 

οὐ χριμπτόμενος τήν τ' ἐμψύχων 

βρῶσιν ἐδεστῶν πεφύλαγμαι.

Ο Πλουταρχος  στο «Περί του Ε του εν Δελφοίς» αναφέρει για τον Ζαγρέα

Plutarchus Biogr., Phil., De E apud Delphos (384d-394c)
Stephanus page 389, section A, line 5

                                    κρυπτόμενοι δὲ τοὺς
πολλοὺς οἱ σοφώτεροι τὴν μὲν εἰς πῦρ μεταβολὴν Ἀπόλ-
λωνά τε τῇ μονώσει Φοῖβόν τε τῷ καθαρῷ καὶ ἀμιάντῳ
καλοῦσι, | τῆς δ' εἰς πνεύματα καὶ ὕδωρ καὶ γῆν καὶ
ἄστρα καὶ φυτῶν ζῴων τε γενέσεις τροπῆς αὐτοῦ καὶ
διακοσμήσεως τὸ μὲν πάθημα καὶ τὴν μεταβολὴν διασπα-
σμόν τινα καὶ διαμελισμὸν αἰνίττονται, Διόνυσον δὲ καὶ
Ζαγρέα καὶ Νυκτέλιον καὶ Ἰσοδαίτην αὐτὸν ὀνομάζουσι
καὶ φθοράς τινας καὶ ἀφανισμοὺς εἶτα δ' ἀναβιώσεις καὶ
παλιγγενεσίας οἰκεῖα ταῖς εἰρημέναις μεταβολαῖς αἰνί-
γματα καὶ μυθεύματα περαίνουσι· καὶ ᾄδουσι τῷ μὲν
διθυραμβικὰ μέλη παθῶν μεστὰ καὶ μεταβολῆς πλάνην
τινὰ καὶ διαφόρησιν ἐχούσης·

συνεχίζετε ...