τὸν Πομπίλον εἰς τὸν ὁμώνυμον ἰχθὺν μεταμορφῶσαι

 Πομπίλος εκ του Πέμπω ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ 1. στέλνω, στέλνω μακριά, αποστέλλω |με αιτ. και δοτ. |με αιτ. και εμπρόθετο προσδιορισμό |με αιτ. και μτχ. 2. στέλνω μήνυμα, στέλνω για να ειδοποιήσω ή να πληροφορήσω, αποστέλλω μια αγγελία ή μια συμβουλή |στέλνω για να πω, στέλνω διαταγή |στέλνω ως δώρο, στέλνω χάρισμα, δίνω ως εφόδια ταξιδιού 3. αποπέμπω, κάνω ή αφήνω κπ. ή κτ. να φύγει 4. οδηγώ, συνοδεύω |συμμετέχω σε μια πομπή, σε μια παρέλαση Β. ΜΕΣΟ |στέλνω ή φροντίζω να σταλεί κπ. κάπου για χάρη μου Γ. ΠΑΘΗΤΙΚΟ 1. αποστέλλομαι 2. φέρομαι εν πομπή

Κατά τον Αθήναιο τον Ναυκρατίτη στο έργο του  «Δειπνοσοφιστές», αναφερόμενος στα γραφόμενα στην «Τεχλινιακή ιστορία» του Επιμενίδη του Κρητικού ή του Τηλεκλείδη,  ο πομπίλος μαζί με το δελφίνι θεωρούνται ιεροί ιχθύες.

 Athenaeus Soph., Deipnosophistae
Book 7, Kaibel paragraph 18, line 40

 τίς δ' ἐστὶν ὁ καλούμενος ἱερὸς ἰχθύς; ὁ μὲν

τὴν Τελχινιακὴν ἱστορίαν συνθείς, εἴτ' Ἐπιμενίδης

(p. 233 K) ἐστὶν ὁ Κρὴς ἢ Τηλεκλείδης εἴτ' ἄλλος τις,

ἱερούς φησιν εἶναι ἰχθύας δελφῖνας καὶ πομπίλους.

ἐστὶ δ' ὁ πομπίλος ζῷον ἐρωτικόν, ὡς ἂν καὶ αὐτὸς

γεγονὼς ἐκ τοῦ Οὐρανίου αἵματος ἅμα τῇ Ἀφροδίτῃ.

Ο πομπίλος θεωρούν ότι γεννήθηκε από το αίμα που έπεσε από τον Ουρανό στη θάλασσα -όταν ο Κρόνος έκοψε τα γεννητικά όργανα του πατέρα του. Γεννήθηκε μαζί με την Αφροδίτη  έτσι είναι ένα ψάρι ερωτικό και συγχρόνως ιερό.

Νίκανδρος δ' ἐν δευτέρῳ Οἰταικῶν φησι (fr. 16 Sch)·

  πομπίλος, ὃς ναύτῃσιν ἀδημονέουσι κελεύθους

  μήνυσεν φιλέρωσι καὶ ἄφθογγός περ ἀμύνων.

Ο Νίκανδρος ο Κολοφώνιος στο δεύτερο κεφάλαιο των  "Οιταικών" του αναφέρει ότι ο πομπίλος δείχνει τη ρότα που πρέπει να κρατήσουν στους ανυπόμονους και ερωτευμένους ναύτες, βοηθώντας τους παρα το γεγονός ότι δεν μιλάνε.

Ἀλέξανδρος δ' ὁ Αἰτωλὸς ἐν Κρίκᾳ, εἰ γνήσιον τὸ

ποιημάτιον (p. 240 M)·

  πηδαλίῳ ἄκρῳ ἔπι πομπίλος ἁνιοχεύων

  ἧστ' ἀκάτω κατόπισθε θεοῖς ὕπο πομπίλος ἰχθύς.  

Ο Αλέξανδρος από την Αιτωλία στον «Κρίκα» του- εάν είναι ένα αληθινό το ποιηματάκι του αναφέρει για τον πομπίλο και πως είναι οδηγός για τους ψαράδες. Στην άκρη του  πηδάλιου κάθισε πίσω από το σκάφος ο πομπίλος λαμβάνοντας τα ηνία του (σκάφους) υπο την καθοδήγηση των Θεών.

Παγκράτης δ' ὁ Ἀρκὰς ἐν τοῖς θαλασσίοις ἔργοις

πομπίλος, ὃν καλέουσιν ἁλίπλοοι ἱερὸν ἰχθύν,

διηγεῖται ὡς οὐ μόνον τῷ Ποσειδῶνι ὁ πομπίλος ἐστὶ

διὰ τιμῆς, ἀλλ' ὅτι καὶ τοῖς τὴν Σαμοθρᾴκην κατέ-

χουσι θεοῖς. ἁλιέα γοῦν τινα πρεσβύτην τῷ ἰχθύι

τούτῳ κόλασιν ὑποσχεῖν ἔτι τοῦ χρυσοῦ γένους κατ'

ἀνθρώπους ὄντος. ὄνομα δ' ἦν αὐτῷ Ἐπωπεὺς καὶ

ἐξ Ἰκάρου ἦν τῆς νήσου. καὶ τοῦτον οὖν ἅμα τῷ

υἱῷ ἁλιεύοντα καὶ οὐκ εὐτυχήσαντα ἄλλων ἰχθύων ἐν

τῇ ἄγρᾳ ἢ πομπίλων οὐκ ἀποσχέσθαι τῆς τούτων

ἐδωδῆς, ἀλλὰ πάντας μετὰ τοῦ υἱοῦ καταθοινηθῆναι

καὶ μετ' οὐ πολὺ δίκας ἐκτῖσαι τῆς δυσσεβείας· κῆτος

γὰρ ἐπελθὸν τῇ νηὶ τὸν Ἐπωπέα ἐν ὄψει τοῦ παιδὸς

καταπιεῖν.

Ο Παγκράτης ο Αρκάς με τον τίτλο «Ναυτικά επαγγέλματα» αρχίζει με τον πομπίλο και γράφει ότι οι θαλασσινοί, και όλοι οι ναυτικοί τον θεωρούν ιερό ιχθύ και όχι μόνο ο  Ποσειδώνας τον τιμά, αλλά είναι και ο αγαπημένος όλων των θεών που κατέχουν τη Σαμοθράκη. Δίνεται δε και η ιστορία όπου ο ένας γέρος ψαράς από την Ικαρία ψαρεύει μαζί με τον γιό του. Κάποια στιγμή που η ψαριά τους ήταν κακή, είδαν ότι υπήρχε μόνο ο πομπίλος στα δίχτυα τους.  Έφαγαν έτσι μαζί με τον γιο του, το ιερό ψάρι του Ποσειδώνα, πομπίλο. Και για την ασέβειά του αυτήν δεν άργησε να έρθει  η τιμωρία τους, ένα θαλάσσιο κήτος εμφανίσθηκε παράλληλα με το σκάφος του και  τον καταβρόχθισε μπροστά στα μάτια του παιδιού του.

Εξάλλου, Επωπεύς ήταν μία από τις επωνυμίες με τις οποίες λατρευόταν ο Δίας. Αντίστοιχες θεές ήταν η Επωμίς Άρτεμις και η Επωμίς Δήμητρα, στη Σικυώνα.

 ἱστορεῖ δ' ὁ Παγκράτης ὡς καὶ πολέμιός

ἐστιν ὁ πομπίλος τῷ δελφῖνι καὶ ὅτι οὐδ' οὗτος ἀτι-

μώρητος ἐκφεύγει πομπίλου φαγών. ἀχρεῖος γοῦν

γίνεται καὶ σφαδᾴζων ἐπειδὰν φάγῃ καὶ ἐπὶ τοὺς

αἰγιαλοὺς ἐκκυμανθεὶς βορὰ γίνεται αἰθυίαις τε καὶ

λάροις, ἐνίοτε δὲ καὶ ὑπὸ τῶν ταῖς κητείαις παρε-

δρευόντων ἀνδρῶν παρανομεῖται. μνημονεύει τῶν

πομπίλων.

Ο ίδιος ο Παγκράτης  εξιστορεί  ότι ο πομπίλος είναι πολέμιος των δελφινιών. Δεν φεύγει ατιμώρητος αυτός που τρώει τον πομπίλο, υποφέρει και σφαδάζει  από τους πόνους σαν τρελός και  δεν μπορεί να σταματήσει την ανήσυχια του και  ξεβράζεται στις παραλίες, γινομενος τροφή των γλάρων και των καταδυτών.  Παρόλα αυτά υπάρχουν μερικές φορές εκείνοι οι ψαράδες που ρίχνουν τα δολωμάτα τους στα κήτη δεν τον σέβονται, και τον κάνουν τη λεία τους παρανομώντας.

 καὶ Τιμαχίδας ὁ Ῥόδιος ἐν τῷ θʹ τοῦ

Δείπνου·

κωβιοὶ εἰνάλιοι καὶ πομπίλοι, ἱεροὶ ἰχθῦς.

Ο Τιμαρχίδας ο Ρόδιος στο 9^ο κεφάλαιο του «Δείπνου» του αναφέρει ότι και οι γωβιοί οι θαλάσσιοι και οι πομπίλοι θεωρούνται ιεροί ιχθύες.

 

Ἤριννά τε ἢ ὁ πεποιηκὼς τὸ εἰς αὐτὴν ἀναφερόμενον

ποιημάτιον (III 143 B⁴9)·

πομπίλε, ναύτῃσιν πέμπων πλόον εὔπλοον ἰχθύ,

πομπεύσαις πρύμναθεν ἐμὰν ἁδεῖαν ἑταίραν.  

Η συντάκτης ποιήτρια 'Ηριννα  του μικρού ποιήματος παρακαλά

Πομπίλε ιχθύ να στέλνεις  στους θαλασσινούς μια καλή ναυσιπλοΐα

μπορείς να κατευθύνεις μπροστά στην πλώρη την δική μου ερωμένη-αγαπημένη

  Ἀπολλώνιος δ' ὁ Ῥόδιος ἢ Ναυκρατίτης ἐν

Ναυκράτεως κτίσει (fr. 7 Mich) τὸν Πομπίλον φησὶν

ἄνθρωπον πρότερον ὄντα μεταβαλεῖν εἰς ἰχθὺν διά

τινα Ἀπόλλωνος ἔρωτα· τὴν γὰρ Σαμίων πόλιν πα-

ραρρεῖν ποταμὸν Ἴμβρασον,

τῷ ῥά ποτ' Ὠκυρόην νύμφην, περικαλλέα κούρην,

Χησιὰς εὐπατέρεια τέκεν φιλότητι μιγεῖσα,

Ὠκυρόην, ᾗ κάλλος ἀπείριτον ὤπασαν Ὧραι·

ταύτης οὖν ἐρασθέντα Ἀπόλλωνα ἐπιχειρῆσαι ἁρπάσαι.

διαπεραιωθεῖσαν δ' εἰς Μίλητον κατά τινα Ἀρτέμιδος

ἑορτὴν καὶ μέλλουσαν ἁρπάζεσθαι εὐλαβηθεῖσαν Πομ-

πίλον τινὰ θαλασσουργὸν ἄνθρωπον καθικετεῦσαι ὄντα

πατρῷον φίλον, ὅπως αὐτὴν εἰς τὴν πατρίδα διασώσῃ,

λέγουσαν τάδε (fr. 8)·

πατρὸς ἐμοῖο φίλου συμφράδμονα θυμὸν ἀέξων,

 Πομπίλε, δυσκελάδου δεδαὼς θοὰ βένθεα πόντου,

σῷζέ με·

καὶ τὸν εἰς τὴν ἀκτὴν διαγαγόντα αὐτὴν διαπεραιοῦν.

ἐπιφανέντα δὲ τὸν Ἀπόλλωνα τήν τε κόρην ἁρπάσαι

καὶ τὴν ναῦν ἀπολιθώσαντα τὸν Πομπίλον εἰς τὸν

ὁμώνυμον ἰχθὺν μεταμορφῶσαι ποιῆσαί τε τὸν (fr. 9)

  πομπίλον ὠκυάλων νηῶν αιηονονα δουρον. 

Απολλώνιος ο Ρόδιος, ή Ναύκρατις στο έργο του «Η κτίση της Ναύκρατης»  ισχυρίζεται   ότι ο Πομπίλος  ήταν κάποτε ένας άνθρωπος και μεταμορφώθηκε σέ ψάρι από τον έρωτα του Απόλλωνα για την νύμφη Ωκυρρόη. Διπλα στην πόλη των Σαμίων ρέει ο  ποταμός Ιμβρασος (Ποταμός της Σάμου δίπλα στο Ηραίο, όπου λεγόταν ότι η Ήρα λουζόταν και επανακτούσε την παρθενία της. Γι' αυτό λεγόταν και Παρθένιος) εκεί γεννήθηκε η νύμφη Ωκυρρόη πανέμορφη κόρη που την γέννησε η Χησιάς, καλού πατέρα κόρη, σαν έσμιξε ερωτικά μαζί του. Η Ωκυρρόη που αμέτρητη ομορφιά της χάρισαν οι Ωρες

Την όμορφη Ωκυρρόη την αγάπησε ο Απόλλων, όταν εκείνη πέρασε απέναντι στην Μίλητο σε κάποια εορτή της αδερφής του Αρτέμιδος, φοβούμενη ότι επρόκειτο να την απαγάγει ο θεός,  φρόντισε να ικετεύσει τον Πομπίλο, έναν ψαρά που ήταν φίλος του πατρός της να την βοηθήσει γυρίζοντας την στην πατρίδα της λέγοντάς του : Πομπίλε, που είσαι φίλος του πατέρα μου, χρησιμοποίησε εδώ όλη τη σύνεση σου, γνώστη των ευκίνητων βυθών του κακόηχου πόντου, και σώσε με.

Ο Πομπίλος  την οδήγησε στην ακτή και προσπάθησε να την περάσει απέναντι. Όμως εμφανίστηκε ξαφνικά ο Απόλλωνας και άρπαξε την κόρη, απολίθωσε το πλοίο και μεταμόρφωσε τον Πομπίλο στο ομώνυμο ψάρι κάνοντάς τον βοηθό στα γοργοθάλασσα σκαριά των καραβιών.

συνεχίζετε